რუსული გაზეთი „კომსომოლსკაია პრავდა“ (Комсомольская правда) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „ამბოხების ერთი დღე: ვინ გადაარჩინა სინამდვილეში რუსეთი და ვინ შეაჩერა „ვაგნერელთა“ კოლონა?“ (ავტორი – ალექსანდრე გრიშინი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

„დივანზე მოხერხებულად მჯდომმა და ნოუთბუქებით შეიარაღებულმა არმიამ, რომლის მნიშვნელოვანი ნაწილი შაბათს ან გაყუჩებული იყო, ან „ვაგნერის“ დირექტორს აქებდა და მისი „მოსკოვური ლაშქრობისგან“ რაღაც დიდ შედეგს ელოდებოდა, უკვე კვირას, როცა ევგენი პრიგოჟინის გეგმა ვერ განხორციელდა, საპირისპირო განცხადებების გაკეთება დაიწყო – ხელისუფლებამ ყველაფერი ისე ვერ გააკეთა, როგორც საჭირო იყო – მასთან მოლაპარაკება არ უნდა დაეწყოო. ზოგიერთები, სხვათა შორის, იმასაც ფიქრობენ, რომ რუსეთი თურმე ალექსანდრე ლუკაშენკოს გადაურჩენია.

მართლაცდა, სადაო არაა, რომ ალექსანდრე გრიგორევიჩმა თავისი დიდი როლი შეასრულა კრიზისის გადაწყვეტაში. პირველ რიგში იმით, რომ მან კომუნიკაციის არხი შექმნა: „ვაგნერის“ ხელმძღვანელებს იგი არაერთი ათეული წელია პირადად იცნობს. მაგრამ ალექსანდრე ლუკაშენკო ევგენი პრიგოჟინს თავის პირობებს კი არ ეუბნებოდა, არამედ იმ ადამიანის სიტყვებს უმეორებდა, რომელმაც რთულ სიტუაციაში სიმტკიცე შეინარჩუნა და როგორც ყოველთვის, მაქსიმალურად ეფექტურად და რაციონალურად მოქმედებდა.

ეს ადამიანი იყო ვლადიმერ პუტინი. სინამდვილეში სწორედ მან შეძლო ამ ისტორიის მშვიდობიანად დასრულება.

შეიძლებოდა თუ არა „ვაგნერის“ განადგურება ძალისმიერი მეთოდებით? რა თქმა უნდა. დამეთანხმებით, რომ კოლონა, რომელიც გზატკეცილზე მარშით მოძრაობს, საუკეთესო სამიზნეს წარმოადგენს. პრიგოჟინი რომ კრემლში პუტინის ნაცვლად მჯდარიყო, ეჭვი არ მეპარება, იგი ამბოხებულთა კოლონას ნამდვილად გაანადგურებდა. და საერთოდ, ყოველი გენერალიც პუტინის ადგილზე იგივეს გააკეთებდა. მადლობა ღმერთს, რომ მათგან ვერცერთი პრეზიდენტის როლს ვერ შეასრულებდა და კიდევ ერთი მადლობა უფალს, რომ იქ, კრემლში, სწორედ ვლადიმერ პუტინი ზის და სხვა არა.

თუ თქვენ აქამდე არ შეგინიშნავთ, მაშინ მე გეტყვით, რომ ვლადიმერ ვლადიმიროვიჩი ხისტი გადაწყვეტილებების მიღებას ერიდება, მით უმეტეს, არ სურს საქმის სისხლისღვრამდე მიყვანა. იგი პოლიტიკურ ოპონენტებთან და ამპარტავან ოლიგარქებთანაც კი ცდილობს საქმე მშვიდობიანად მოაგვაროს და ოპონენტს გონივრულობისაკენ უხმობს. არ ვიცი, რატომ, მაგრამ პრეზიდენტი ყველა მათგანს, თავისი გარემოცვის ჩათვლით, ჭკვიან ადამიანებად თვლის და დარწმუნებულია, რომ ისინი სრულიად ნორმალურად იქცევიან (თუმცა, ჩვენში დარჩეს და ბევრი მათგანი ყოველთვის ვერ გებულობს არათუ მინიშნებებს, არამედ უბრალო რუსულ სიტყვებსაც კი). პრეზიდენტი ხისტ გადაწყვეტილებას იღებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ყველა სხვა მეთოდი ამოიწურება. და როცა მიიღებს, იშვიათად თუ ცვლის, უძლურია ხვეწნა-მუდარები და თხოვნები…

გახსოვთ, რამდენ ხანს ელოლიავებოდა უკრაინას? იმიტომ რომ სისხლის დაღვრა არ სურდა და ნამდვილად თვლიდა უკრაინელებს მოძმე ხალხად (ახლა როგორ თვლის, არ ვიცი), მაგრამ რადგანაც „ტოვარიშჩ ბერია ვიშიოლ იზ დოვერია“, პრეზიდენტმაც უკან აღარ დაიხია.

ვლადიმერ პუტინისათვის „პრიგოჟინელებიც“ ასეთივე გზადაბნეული ადამიანები არიან, რომელთა განადგურებას იგი არავითარ შემთხვევაში არ გეგმავდა და არ იძლეოდა რადიკალურ ბრძანებებს, სანამ ეს მოსათმენი იყო – სხვათა შორის ბორის ელცინისაგან განსხვავებით, რომელმაც მსგავსი ბრძანება 1993 წელს გასცა და რომლის მწარე გემოს საზოგადოება დღესაც გრძნობს. განა სასიამოვნოა ბრძანების გაცემა რამდენიმე ათასი რუსი ადამიანის მოკვლის მიზნით? არავის არ ვუსურვებ ასეთი გადაწყვეტილების მიღებას. მაგრამ განა პრეზიდენტმა მერყეობა უნდა გამოიჩინოს, როცა ისინი „წითელ ხაზებს“ გადაკვეთენ და რეალურად დაემუქრებიან ქვეყნის უსაფრთხოებას? დიახ, ასეთი ბრძანება, ალბათ, გაცემული უნდა ყოფილიყო. ამიტომაც აშკარად არ ღირს თავზე ნაცრის წაყრა და მოთქმა-გოდება. ყველაფერი გაკეთდა ოპტიმალური სცენარით.

რასაკვირველია, „პრიგოჟინელები“ რუსულ სახელმწიფოს ორხელისუფლებიანობისა და სამოქალაქო ომის ზღურბლამდე ვერ მიიყვანდნენ – მათ ამისათვის არც ხალხისაგან არ ექნებოდათ მხარდაჭერა და არც სახელმწიფო ორგანოებისაგან, მაგრამ სისხლისღვრამდე სიტუაცია, ალბათ, მართლაც მივიდოდა. ამიტომაც არ ღირს „ნიანგის ცრემლების“ დაღვრა, როგორც ამას აკეთებენ ყველაზე „ადეკვატური“ უკრაინული ტელეგრამ-არხები და რუსი ლიბერალები, რომლებიც წერენ და გაიძახიან – რუსეთის პრეზიდენტმა რეპუტაცია შეილახა და პრესტიჟი დაკარგაო ასეთ სიტუაციაში. პირიქით – რუსეთმა თავისი ავტორიტეტი უფრო განიმტკიცა და აჩვენა, რომ ის ყოველ კრიზისს უმკლავდება – შინაგანსაც და გარეგანსაც.

რუსეთმა მორიგი გამოცდა გაიარა, ვლადიმერ პუტინმა კი მორიგი „ქრაშ-ტესტი“ (ანუ ტესტი შეტაკებაზე) ჩააბარა.

და უნდა დავიმახსოვროთ ორი რამ: პირველი – ვლადიმერ პუტინი არ ირჩევს გარეგნულად ეფექტურ გადაწყვეტილებებს, მაგრამ ყოველთვის დგას ეფექტურობის პოზიციაზე. მეორე – მას კარგი მახსოვრობა აქვს: ახსოვს, თუ ვინ სად როდის რას აკეთებდა. 24 ივნისის შემდეგ მე მხოლოდ განმიმტკიცდა ის რწმენა, რომ ჩვენს ქვეყანას ნამდვილად ისეთი ლიდერი ჰყავს, როგორიც ჭირდება. წინ მივდივართ, მტრების გულის გასახეთქად.

წყარო

ამერიკულმა კვლევითმა ორგანიზაციამ „ომის შესწავლის ინსტიტუტმა“ (ISW – Institute for the Study of War) თავის ვებ-გვერდზე გამოაქვეყნა ანალიტიკური სტატია სათაურით „ვაგნერის“ ანტისამთავრობო ამბოხების შეფასება“ (ავტორები – კაროლინა ჰარდი, ანჟელიკა ევანსი, მეისონ კლარკი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

კრემლი ყველანაირად ცდილობდა „ვაგნერისათვის“ ეფექტური და სწრაფი პასუხი გაეცა – მობილიზება გაუწია „როსგვარდიის“ სპეცრაზმებს (ყოფილ „ომონს“’), მაგრამ ისინი ევგენი პრიგოჟინის მომხრეებთან ბრძოლაში რატომღაც არ ჩაბმულან – მაშინაც კი, როცა კერძო სამხედრო კომპანიამ დონის როსტოვში სამხედრო დანიშნულების მქონე მნიშვნელოვანი ობიექტები ხელში ჩაიგდო და რამდენიმე ვერტმფრენი ჩამოაგდო. სხვათა შორის, „ვაგნერის“ მოსკოვური ლაშქრობისათვის“ ხელი არ შეუშლია არც რამზან კადიროვის ქვედანაყოფებს, რომელმაც პომპეზურად გამოაცხადა რუსეთის ხელისუფლებისა და პირადად ვლადიმერ პუტინისადმი ერთგულება, სინამდვილეში კი უმოქმედოდ იდგა. მოკლედ, „ვაგნერი“ მოსკოვამდე აუცილებლად მივიდოდა და ეს ვლადიმერ პუტინმა კარგად დაინახა. სწორედ მისი თხოვნით ჩაერია საქმეში ალექსანდრე ლუკაშენკო, რომელმაც მძაფრი სიტუაცია მეტ-ნაკლებად განმუხტა.

რუსულმა სამთავრობო წყაროებმა ხაზი გაუსვეს, რომ შეიარაღებული ამბოხება არანაირ გავლენას არ მოახდენდა ფრონტის ხაზზე დისლოცირებულ რუსეთის ჯარებზეო, მაგრამ „ვაგნერელთა“ მოქმედებამ დაადასტურა, რომ კრემლი ზურგში (როსტოვის, ვორონეჟის, ლიპეცკის ოლქებში) რეზერვების დეფიციტს განიცდის [სხვათა შორის, იყო ცნობა, რომ ერთ-ერთი ქვედანაყოფი ამბოხებულთა მხარეზე გადავიდა]. შესაბამისად, რუსულ წყაროებში გამოიხატა შიში, რომ არმიაშიც მსგავსი რამ მოხდებოდა – დაუმორჩილებლობა დაიწყებოდა და ჯარის ბრძოლისუნარიანობა შესუსტდებოდა, რითაც უკრაინელები ისარგებლებდნენ.

იმ შეთანხმების მიხედვით, რომელიც ბელარუსის პრეზიდენტის შუამავლობით იქნა მიღწეული და რომელიც კრემლის პრეს-მდივანმა დიმიტრი პესკოვმა გააჟღერა, როგორც ჩანს, კერძო სამხედრო კომპანია „ვაგნერი“ ლიკვიდირებული იქნება – მისი პირადი შემადგენლობა, კონტრაქტის საფუძველზე, რუსეთის რეგულარული არმიის შემადგენლობაში ჩაირიცხება. ანუ პრაქტიკულად მოხდება ის, რაც თავდაცვის მინისტრს სერგეი შოიგუს სურდა – „ვაგნერელთა“ სრული გაკონტროლება.

რუსეთის შიდაპოლიტიკურ მოვლენებში ბელარუსის პრეზიდენტის ჩარევამ და მისი ძალისხმევით მიღებული გადამწყვეტი შედეგი ვლადიმერ პუტინისათვის, უეჭველია, დამამცირებელ ფაქტს წარმოადგენს, ხოლო თვითონ ალექსანდრე ლუკაშენკოსათვის – საკმაოდ  მომგებიანს. კაცმა რომ თქვას, ბელარუსის ლიდერს „ვაგნერი“ სათავისოდ ადრეც აქვს გამოყენებული: გავიხსენოთ 2020 წლის ივლისი, როცა ბელარუსის უშიშროებამ, საარჩევნო კამპანიის დროს პროვოკაციის მოწყობის ბრალდებით, რამდენიმე ვაგნერელი დააკავა. შემდეგ ისინი ალექსანდრე ლუკაშენკომ ვლადიმერ პუტინის თხოვნით გაათავისუფლა და „რუსეთში გააძევა“.

კრემლი ამჟამად უკიდურესად არამდგრადი წონასწორობის მდგომარეობაშია. ალექსანდრე ლუკაშენკოს შუამავლობით მიღწეული გარიგება არა გრძელვადიან, არამედ მოკლევადიან გადაწყვეტილებას წარმოადგენს. ევგენი პრიგოჟინის ამბოხებამ კრემლისა და თავდაცვის სამინისტროს სერიოზული ნაკლოვანებები გამოავლინა. ამასთან, ჩვენი აზრით, ის ვერსია, რომ „ვაგნერელთა“ ბუნტი, კრემლის რეაქცია და ალექსანდრე ლუკაშენკოს შუამავლობა თითქოსდა წინასწარ დადგმული და კრემლის მიერ ინსცენირებული იყო, აბსურდულს წარმოადგენს. ამბოხებამ გამოავლინა რუსეთის უშიშროება-უსაფრთხოების სტრუქტურების უუნარობა დროულად გამოეყენებინათ თავიანთი ძალები შიდა საფრთხეების აღსაკვეთად. ამრიგად, ძირი გამოეთხარა სახელმწიფოს მიერ ძალის გამოყენების მონოპოლიას.

ევგენი პრიგოჟინის „სამართლიანობის მარშმა“, ანუ სწრაფმა და დაუბრკოლებელმა წინსვლამ მოსკოვისაკენ აჩვენა, რომ ვლადიმერ პუტინის მიერ შექმნილ ვერტიკალში ბზარები და სიცარიელეები არსებობს: თურმე კერძო არასახელმწიფოებრივ სტრუქტურას, მთელი სახელმწიფო სისტემის საწინააღმდეგოდ, მნიშვნელოვანი წარმატების მიღწევა შეუძლია.

„ვაგნერელთა“ მხრიდან ანტისამთავრობო შეიარაღებულმა გამოსვლამ აჩვენა რუსეთის სამხედრო რეზერვების დეგრადაცია, რომელიც ამჟამად თითქმის მთლიანად ფრონტზეა გადასროლილი და ქვეყნის შიგნით ყველაფერი ახალწვეულების იმედზეა მიტოვებული, მათ შორი საზღვრებიც.

კრემლი ცდილობდა საინფორმაციო უპირატესობა მოეპოვებინა და „ვაგნერელებს“ ყველაზე ბნელი ფერებით წარმოსახავდა, თუმცა როსტოველებს ევგენი პრიგოჟინისადმი არავითარი წინააღმდეგობა არ გაუწევიათ და რიგ შემთხვევაში თბილად ესალმებოდნენ კიდეც. მოკლედ რომ ვთქვათ, ადგილობრივი მოსახლეობა „ვაგნერელებს“ თანაუგრძნობდა, მაგრამ იმავდროულად ვლადიმერ პუტინსაც არ აკრიტიკებდნენ.

და ბოლოს, 23-24 ივნისის მოვლენები, მართალია, მშვიდობიანად დასრულდა, მაგრამ პერსპექტივაში, დიდი ალბათობით, მნიშვნელოვნად დაასუსტებს ვლადიმერ პუტინის მთავრობას და ხელს შეუშლის რუსეთის სამხედრო მოქმედებების წარმატებულ განვითარებას უკრაინაში.

წყარო