ამერიკულ გაზეთ „ნიუ-იორკ თაიმსში” (The New York Times) გამოქვეყნებულია სტატია „რატომ არ დაურეკა ჩინეთის ლიდერმა სი ძინპინმა უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის“ (ავტორი – ვივიან ვანგი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

ჩინეთი ოდესღაც უკრაინის მთავარი სავაჭრო პარტნიორი იყო და კიევისაგან ქერს, სიმინდს და იარაღს ყიდულობდა. ამჟამინდელი სამხედრო კონფლიქტის პირობებში იბადება კითხვა: ისევ თუ არსებობს ურთიერთობა ამ ორ ქვეყანას შორის?

უკრაინის პრეზიდენტს ვოლოდიმირ ზელენსკისა და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის თავმჯდომარე სი ძინპინს შორის უკანასკნელად სატელეფონო საუბარი იანვარში გაიმართა, როცა მხარეებმა ერთმანეთს დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების 30 წლისთავი მიულოცეს, ასევე დააფიქსირეს „პოლიტიკური ნდობის გაღრმავება“ და „მტკიცე მეგობრობა“. ამ მოვლენიდან ორი თვეც არ იყო გასული, რომ ჩინეთის ახლო პატნიორის – რუსეთის არმია უკრაინაში შეიჭრა და ომი დაიწყო. მას შემდეგ სი ძინპინი, ვოლოდიმირ ზელენსკის რამდენიმე თხოვნის მიუხედავად, უკრაინის პრეზიდენტს არც ერთხელ არ დალაპარაკებია. შეიძლება ითქვას, რომ პეკინსა და კიევს შორის ის „საღი და სტაბილური ურთიერთობა“, რომლის შესახებაც თავის დროზე ორივე ლიდერი აცხადებდა, დღეს შორეულ მოგონებადღა რჩება.

საკითხი – როდის დაელაპარაკება სი ძინპინი ვოლოდიმირ ზელენსკის და საერთოდ, მოისურვებს თუ არ „ცისქვეშეთის“ ლიდერი მასთან საუბარს (მიუხედავად იმისა, რომ მათი კონტაქტი დასავლელ ლიდერებსაც სურთ), იმ გაურკვეველ რეალობას ასახავს, რომელიც ორ ქვეყანას შორის რუსეთ-უკრაინის სამხედრო კონფლიქტის ფონზეა შექმნილი. ადრე უკრაინა-ჩინეთს შორის ურთიერთობა ფართოვდებოდა და მტკიცდებოდა, დღეს კი ორივე მხარე „პოლიტიკურად ჟონგლიორობს“ და ხშირად ერთმანეთს ეწინააღმდეგებიან კიდეც.

კიევს ჩინეთისაგან თითქოსდა რაღაცის იმედი აქვს – იქნებ პეკინმა მოსკოვი უკანდახევაში დაარწმუნოსო, თუმცა უკრიანას მშვენივრად ესმის, რომ ჩინეთმა უკვე მოახდინა თავისი პოზიციის დემონსტრირება – სი ძინპინს არ სურს ასეთი ნაბიჯის გადადგა და პირიქით, შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ მოსკოვს იარაღი მიაწოდოს. უკრაინაში ჩინეთის მიმართ საზოგადოებრივი განწყობა სულ უფრო ნეგატიური ხდება.

პეკინს, თავის მხრივ, სურს ომის მიმართ თითქოსდა ნეიტრალური დამოკიდებულება შეინარჩუნოს. ზელენსკისთან საუბარი სი ძინპინის საერთაშორისო ავტორიტეტს კიდევ უფრო განამტკიცებდა, მაგრამ პეკინი ომს „შუალედურ ბრძოლად“ თვლის სამომავლო მსოფლიო წესრიგის მისაღწევად, რომლის დროსაც ბარიკადების ერთ მხარეს აშშ დგას, მეორე მხარეს კი – ჩინეთი და რუსეთი. პეკინის აზრით, უკრაინა მთლიანად დასავლეთის ნებას ემორჩილება და მასთან პირისპირ საუბარი არაფრის მომტანი არ იქნება.

ვერ უარვყოფთ იმასაც, რომ უკრაინას დღეს ჩინეთისათვის ისეთი ეკონომიკური მიმზიდველობა აღარ აქვს, როგორც ადრე ჰქონდა.. ამჟამად უკრაინის ეკონომიკაში ჩადებული ჩინური ინვესტიციები განადგურებულია. გარდა ამისა, ჩვენ არ ვიცით, როგორი იქნება უკრაინა მომავალში“, – ამბობს ჯუ ფენი, ნანკინის უნივერსიტეტის საერთაშორისო სამართლის პროფესორი, – ამიტომაც იბადება კითხვა: არსებობს თუ არა დღეს ჩინეთ-უკრაინის ურთიერთობა?“.
2017-2021 წლებში ჩინეთ-უკრაინის ვაჭრობის მოცულობა ოთხჯერ გაიზარდა და „ცისქვეშეთი“ კიევის მთავარ სავაჭრო პარტნიორად იქცა. უფრო მეტიც – 2019 წელი უკრაინის პრემიერ-მინისტრმა „ჩინეთის წლად“ გამოაცხადა. ჩინური კომპანიები კიევის მეტროს ახალ სადგურებს აშენებდნენ, ფართოვდებოდა იარაღით ვაჭრობაც… ჩინეთმა თავისი პირველი ავიამზიდი უკრაინისგან შეიძინა, რომელიც ჯერ კიდევ საბჭოთა დროიდან იყო შემორჩენილი, ჩამოწერილი გემის სახით (შემდეგ პეკინმა გაარემონტა და მწყობრში ჩააყენა).

ფართოვდებოდა კავშირები კულტურის სფეროშიც: პეკინის პარკში დგას უკრაინელი პოეტის ტარას შევჩენკოს ძეგლი. ბევრი უკრაინელი ახალგაზრდა სწავლობს ჩინეთის უნივერსიტეტებში…

თუმცა იმ პერიოდშიც არსებობდა არაერთგვაროვნული გეოპოლიტიკური დაძაბულობა კიევსა და პეკინს შორის. ჩინეთი თავს იკავებდა რუსეთის კრიტიკისაგან ყირიმის ანექსიის გამო. თავის მხრივ, უკრაინაზე გავლენას ახდენდა ამერიკაც – ვაშინგტონი კიევისაგან პეკინთან დისტანციის დაცვას ითხოვდა. სწორედ ამ ზეწოლის გამო 2021 წელს უკრაინამ უარი განაცხადა ჩინეთისათვის 3,6 მილიარდი დოლარის პროდუქციის (აეროკოსმოსური ტექნიკის) მიყიდვაზე
რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყებისას ჩინეთის პოზიცია მკაფიო გახდა – პეკინმა კრემლის დეზინფორმაციული პროპაგანდა კარგად აითვისა, პოლიტიკური ლექსიკონიდან ამოიღო სიტყვა „შეჭრა“ და ა.შ. ჩინური მასმედია აქებს და ადიდებს რუსულ იარაღს, იქმნება პოპულარული ვიდეოთამაშები, აკრიტიკებენ უკრაინის მთავრობას, რომელიც მთლიანად დასავლეთის ნებას ასრულებს.

უკრაინა ასეთ სიტუაციაში ფრთხილად მოქმედებს: კიევმა პოზიტიურად შეაფასა ჩინეთის წარმოდგენილი 12-პუნქტიანი სამშვიდობო გეგმა, რომელიც დასავლეთმა გააკრიტიკა და რომელშიც საუბარია უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის დაცვაზე. კიევი თვლის, რომ დღეისათვის ჩინეთი ერთადერთი ქვეყანაა, რომელსაც რუსეთზე გავლენის მოხდენა შეუძლია. ვოლოდიმირ ზელენსკი აცხადებს, რომ მას იმედი აქვს, ჩინეთი რუსეთს იარაღს არ მიაწოდებს.

„მაგრამ უკრაინელები – როგორც მთავრობა, ისე უბრალო ხალხიც, სულ უფრო მეტად გულგატეხილნი რჩებიან ჩინეთის პოლიტიკით“, – ამბობს იური პოიტა კიევის კვლევითი ცენტრიდან „ახალი გეოპოლიტიკა“. გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ ჩინეთის მიმართ ნეგატიური განწყობის მქონეთა რაოდენობამ 2021 წლიდან 18%-ით მოიმატა.

რასაკვირველია, სი ძინპინის მოსკოვურმა ვიზიტმა, რომლის დროსაც პეკინმა კრემლთან მტკიცე თანამშრომლობა დაადასტურა, უკრაინელებს კიდევ უფრო გაუტეხა გული. „უკრაინა დიდი ხნის განმავლობაში ჩინეთთან დამოკიდებულებაში დიდ ილუზიებში იყო. ახლა ვხედავ, რომ ეს ილუზიები თანდათან იფანტება, განსაკუთრებით პეკინის მოსკოვთან დაახლოების ფონზე“, – ამბობს იური პოიტა.

ასე რომ, პეკინმა საეჭვოა კიევთან დაახლოება დაიწყოს. მართალია, ჩინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი თავის უკრაინელ კოლეგას ესაუბრა, მაგრამ არც უკრაინულ და არც ჩინურ მხარეს არ განუცხადებიათ ორ ქვეყანას შორის რაიმე კავშირების გაფართოების პერსპექტივაზე.

ჩინელი ექსპერტების მტკიცებით, ამჟამად იმ პირობებში, როცა არც უკრაინა და არც რუსეთი ცეცხლის შეწყვეტისაკენ არ იხრებიან, სი ძინპინისა და ვოლოდიმირ ზელენსკის სატელეფონო საუბრიდან მაინცდამაინც დიდი სარგებელი არ იქნება. მით უმეტეს, რომ ამერიკა უკრაინას აფრთხილებს, რომ ცეცხლის შეწყვეტა ტერიტორიების დაკარგვის ტოლფასია.

„ისე არავინ იფიქროს, რომ ჩვენ კონტაქტებს თავს ვარიდებთ. საკითხი ასე დგას: რაზე უნდა ილაპარაკონ ლიდერებმა?”, – ამბობს ვან ივეი, პეკინის უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტის დირექტორი. „ზელენსკი, ალბათ, სატელეფონო ზარს იმას უკავშირებს, რომ ჩინეთი რუსეთს ჯარის უკან გაყვანას მოსთხოვს, მაგრამ ეს ხომ აბსოლუტურად არარეალურია“.

ურთიერთობების გაურკვევლობას გრძნობენ ისეთი რიგითი ადამიანებიც, როგორიც 32 წლის უკრაინელი ანტონ მატუსევიჩია – იგი შანხაიში უკვე 8 წელია ცხოვრობს, თავისი ბიზნესი ააწყო და ცოლად ჩინელი ქალი ჰყავს. მისი თქმით, ჩინელების უმეტესობა მხარს რუსეთს უჭერს. „შევეცადე უკრაინის მხარდამჭერთა რაოდენობა გაზრდილიყო, ჩავატარე კულტურული ღონისძიებები დახმარების მიზნით, მაგრამ… ძნელია ადამიანთა აზრის შეცვლა. ვნახოთ, მსგავს აქციებს სამომავლოდაც გავაგრძელებთ“, – ამბობს ანტონ მატუსევიჩი, მაგრამ მას სულ უფრო მეტი ეჭვი შეაქვს თავისი გადაწყვეტილების სისწორეში, ჩინეთში ცხოვრების თაობაზე: „ვხედავ, რომ ჩინური სისტემა და საზოგადოება უკრაინას არ თანაუგრძნობს, არ ეხმარება… და თუ პეკინი მოსკოვისათვის იარაღის მიწოდებას დაიწყებს, მაშინ იძულებული ვიქნები ჩინეთიდან სხვაგან წავიდე. არსებობს საზღვარი, რომლის გადაკვეთა, ჩვენ, უბრალოდ არ შეგვიძლია“, – ხაზს უსვამს ანტონ მატუსევიჩი.

წყარო

ამერიკული გაზეთი „პოლიტიკო“ (Politico) თავის ევროპულ ვერსიაში (იბეჭდება ბელგიაში) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „არჩევნები – თურქეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა 2023 წელს“ (ავტორი – ნექტარია სტამული), რომელშიც გაანალიზებულია ჩვენს მეზობელ სახელმწიფოში შექმნილი პოლიტიკური სიტუაცია 14 მაისს დაგეგმილი საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნების წინ.

გთავაზობთ ვრცელი პუბლიკაციის შინაარსს:

თურქეთის პრეზიდენტისათვის – რეჯეფ თაიპ ერდოღანისათვის არჩევნებს, რომლებიც 14 მაისს უნდა ჩატარდეს, უდიდესი მნიშვნელობა აქვს: ახლოვდება ასი წლისთავი პირველი საერო რესპუბლიკის შექმნიდან, რომელსაც პრეზიდენტი მუსტაფა ქემალ ათა-თურქი („თურქთა მამა“) ხელმძღანელობდა და თუ ისევ რეჯეფ ერდოღანი გაიმარჯვებს, ის მიიღებს მანდატს უფრო აქტიურად გააგრძელოს 85 მილიონიანი ქვეყნის განვითარების გეოსტრატეგიული კურსი. დასავლეთში შიშობენ, რომ პრეზიდენტი, თავისი გაფართოებული უფლებამოსილებით, სამომავლოდ დააჩქარებს თურქულ სახელმწიფოს გადაქცევას რელიგიურ, კონსერვატიულ ქვეყნად.

არჩევნებს დიდი მნიშვნელობა ექნება როგორც ევროპის, ასევე ახლო აღმოსავლეთის უსაფრთხოებისთვისაც: ვისაც პრეზიდენტად აირჩვენ, მასზე იქნება დამოკიდებული თურქეთის როლი ნატოში, ურთიერთობა აშშ-სთან, ევროკავშირთან და რუსეთთან, პოზიცია უკრაინის ომის მიმართ, მიგრაციული პოლიტიკა, სიტუაცია აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში.

მოსალოდნელია, რომ 14 მაისის არჩევნები ყველაზე მწვავე და დაძაბული იქნება რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის 20 წლის განმავლობაში – მრავალწლიანი ეკონომიკური კრიზისის პირობებში, თანაც კატასტროფული შედეგების გამომწვევი მიწისძვრის შემდეგ.

რეჯეფ ერდოღანი წინ უნდა აღუდგეს ოპოზიციას, რომელსაც ქემალ ქილიჩდაროღლუ ხელმძღვანელობს – „თურქი განდი“ – და რომელიც ქვეყნის მოსახლეობას დიდ გარდაქმნებს პირდება. ბოლო გამოკითხვების შედეგები მოწმობს, რომ გაერთიანებული ოპოზიციის ლიდერმა რეიტინგით მოქმედ პრეზიდენტს გაუსწრო, მაგრამ რეჯეფ ერდოღანი საარჩევნო ბრძოლებში გამოწრთობილი პოლიტიკოსს წარმოადგენს, მის ხელშია  სახელმწიფოს მართვის ბერკეტები და მთელი სახელისუფლო ინსტიტუტები.

„თუ ოპოზიციური კანდიდატი გაიმარჯვებს, მოხდება გადასვლა ავტორიტარული ერთპიროვნული მმართველობიდან გუნდურ მუშაობაზე, რაც დემოკრატიული განვითარების პროცესს უზრუნველყოფს“, – ასეთ კომენტარს უკეთებს სამომავლო არჩევნების სავარაუდო შედეგებს უნალ ჩევიკოზი – ქემალ ქილიჩდაროღლუს მთავარი მრჩეველი საგარეო პოლიტიკაში.

ოპოზიციას იმედი აქვს, რომ შეძლებს ევროკავშირში თურქეთში გაწვრიანების პროცესის „გამოცოცხლებას“, რომელიც ჩიხში ჯერ კიდევ 2018 წელს შევიდა – ქვეყნის დემოკრატიული განვითარების კურსიდან გადახვევის გამო, როცა შეჩერდა ლიბერალური რეფორმების გატარება, სასამართლოს დეპოლიტიზაციის პროცესი და შეიზღუდა მასმედიის თავისუფლება.

ოპოზიციური ბანაკი ასევე აცხადებს, რომ შეასრულებს ადამიანის უფლებების ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებას, რომელიც რეჯეფ ერდოღანის ხელისუფლების მიერ დაპატიმრებული ორი ცნობილი ადამიანის – პროქურთული დემოკრატიული პარტიის ერთ-ერთი ლიდერის სელაჰატინ დემირთაშისა და უფლებადამცველ ოსმალ კავალის – საპყრობილედან გათავისუფლებას ითვალისწინებს. „ეს იქნება ნიშანი ჩვენი ევროპული მოკავშირეებისათვის და დასავლეთისათვის, რომ თურქეთი დემოკრატიის გზას უბრუნდება“, – განმარტავს უნალ ჩევიკოზი.

„მაგრამ შეწყვეტილი მოლაპარაკების განახლება ევროკავშირში გასაწევრიანებლად ახალი პრეზიდენტისა და მისი გუნდისათვის იოლი არ იქნება: თურქეთის პოლიტიკურ სპექტრში ანტიდასავლური განწყობა ძალიან ძლიერია“, – თვლის ვოლფგანო პიკოლი, რისკების ანალიზის შემსწავლელი კომპანიის Teneo-ს თანადამფუძნებელი. მისი აზრით, საგარეო პოლიტიკა დამოკიდებული იქნება ახალი სავარაუდო კოალიციური ხელისუფლების სიმტკიცეზე – ოპოზიციურ პარტიებს ერთმანეთთან საერთო არაფერი აქვთ იმის გარდა, რომ ყველას რეჯეფ ერდოღანის დამხობა სურს. თანაც საშინაო პრობლემები იმდენია, რომ შეიძლება მათ საგარეო პრობლემები დაჩრდილონ.

თავის მხრივ არც ევროკავშირი არ არის მზად თურქეთის მიღებაზე იფიქროს – განსაკუთრებით გარკვეული ქვეყნების ჯგუფი, პირველ რიგში კი საფრანგეთი და ავსტრია, რომლებიც მკვეთრად არიან განწყობილნი მოლაპარაკების განახლების წინააღმდეგ. „ისინი მტკიცედ თვლიან, რომ თურქეთი თავის კურსს ატარებს, რომელიც არანაირად არ ეთანხმება საერთოევროპულ საგარეოპოლიტიკურ პრინციპებს, – ამბობს ასლი აიდინტაშბაში, ბრუკინგის ინსტიტუტის მეცნიერ-თანამშრომელი, – თუ ოპოზიცია შეძლებს და მთავრობას ჩამოაყალიბებს, გასაგებია, რომ ის პროევროპულ კურსს გამოაცხადებს, მაგრამ ჩვენ არ ვიცით, რითი უპასუხებს მას ევროპა – იქნება ეს გაწევრიანება თუ უსაფრთხოების ახალი ჩარჩოები, რომელშიც თურქეთი იქნება ჩართული“.

„აშკარაა, რომ თავის დროზე ორივე მხარე – ევროკავშირიც და თურქეთიც – ერთმანეთით იმედგაცრუებული დარჩა“, – აღნიშნავს ყოფილი თურქი დიპლომატი სინან ულგენი, კარნეგის ანალიტიკური ცენტრის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, – ანკარამ და ბრიუსელმა ვერ მოახერხეს ერთნაირი მიდგომების შემუშავება საბაჟო და სავიზო რეჟიმის, უსაფრთხოებისა და თავდაცვის, მიგრაციის მიმართ.

უნალ ჩევიკოზის თქმით, პრეზიდენტისა და ხელისუფლების შეცვლის შემთხვევაში სახელმწიფოს ახალი მეთაური და მთავრობა გადახედავს ევროკავშირთან ამჟამად მოქმედ 2016 წლის ხელშეკრულებას მიგრაციასთან დაკავშირებით. „ჩვენი საიმიგრაციო პოლიტიკა  უნდა შეიცვალოს. ევროპელები თურქეთს იმ „აუზად“ განიხილავენ, რომელშიც ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან წამოსული მიგრანტები შეიძლება „დააგროვო“. თურქეთი ასეთ სიტუაციას მეტად ვეღარ მოითმენს. რა თქმა უნდა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საზღვრები გავაღებთ და ჩვენთან თავმოყრილ მიგრანტებს ევროპისაკენ გავუშვებთ, მაგრამ საერთო მიგრაციული პოლიტიკის შემუშავება აუცილებელია“.

წინასაარჩევნო კამპანიისათვის კიდევ ერთ მნიშვნელოვან თემას წარმოადგენს თურქეთის დამოკიდებულება აშშ-სთან და ნატოსთან. ამას წინათ ანკარამ მოხსნა ანტიფინური ვეტო და ეს ქვეყანა ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის წევრი გახდა, მაგრამ ოპოზიცია აცხადებს, რომ მისი გამარჯვების შემთხვევაში ამ მხრივ შვედეთსაც აღარ ექნება რაიმე წინააღმდეგობა.

თურქეთ-აშშ-ის ურთიერთობები მკვეთრად გაუარესდა 2019 წელს, როცა ანკარამ რუსული წარმოების ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის სისტემა – საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსი С-400 შეიძინა. ვაშინგტონის აზრით, რუსული იარაღი პოტენციურად საფრთხეს უქმნის თურქეთის საჰაერო სივრცეში მყოფ ამერიკულ თვითმფრინავებს. „რუსული სამხედრო გადახრის“ გამო აშშ-მა თურქეთი ავიაგამანადგურებელ „ფანტომ-35“-ის (F-35) პროგრამიდან გარიცხა და ანკარას რიგი სანქციები დაუწესა.

ამას წინათ ქემალ ქილიჩდაროღლუ ანკარაში აკრედიტებულ აშშ-ის ელჩს ჯეფრი ფლეიკს შეხვდა. ამ ფაქტმა პრეზიდენტი რეჯეფ ერდოღანი პირდაპირ „გააცოფა“ და ამერიკელი დიპლომატის მოქმედება ქვეყნის საშინაო საქმეებში ჩარევად და წინასაარჩევნო პროცესის „ხელშემშლელად“ შეაფასა. „ელჩს ვაფრთხილებთ, რომ მას კარს დავუხურავთ… შეერთებულ შტატებს ამ არჩევნებით გაკვეთილი უნდა ჩავუტაროთ“, – თქვა განრისხებულმა რეჯეფ ერდოღანმა.

შემდეგი მნიშვნელოვანი მომენტია თურქეთის ურთიერთობა რუსეთთან უკრაინის კონფლიქტის ფონზე. როგორც ცნობილია, ომის დაწყების დროს ანკარამ შუალედური პოზიცია აირჩია – ერთი მხრივ, თურქეთი იარაღს აწვდის უკრაინას (ცნობილი დრონების „ბაირაქტრების“ სახით), მეორე მხრივ, უარს აცხადებს რუსეთის საწინააღმდეგო დასავლური სანქციებისადმი მიერთებაზე. იმავდროულად ანკარა, გაეროსთან ეგიდით, შუამავლად გამოდის უკრაინული ხორბლის ექსპორტის საკითხში, რომელიც შავი ზღვის აკვატორიაში, რუსეთთან წინასწარი შეთანხმებით, „უსაფრთხო დერეფნით“ ხორციელდება.

ხაზს უსვამს რა რუსეთთან თავის სტრატეგიულ დამოკიდებულებას, რეჯეფ ერდოღანი ვარაუდობს, რომ თურქეთი შეიძლება ნატოს ის ერთადერთი წევრი-ქვეყანა იყოს, რომელსაც პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი, სავარაუდოდ, 27 აპრილს ეწვევა – რუსული სახელმწიფო კომპანიის „როსატომის“ მიერ აგებული ატომური ელექსტროსადგურის საზეიმოდ გახსნის დროს.

უნალ ჩევიკოზის თქმით, თურქეთი, რასაკვირველია, ქემალ ქილიჩდაროღლუს პრეზიდენტად არჩევის შემთხვევაში, შუამავლობის კურსს გააგრძელებს და უკრაინას დაეხმარება, მაგრამ აქცენტს მკვეთრად გააკეთებს დასავლეთისკენ – ისე, როგორც ნატოს წევრს შეეფერება: „ჩვენ ამით ხაზს გავუსვამთ იმ ფაქტს, რომ თურქეთი ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის წევრია და რუსეთს შევახსენებთ, ვისთან აქვს საქმე“, – განმარტავს პრეზიდენტობის კანდიდატის მრჩეველი.

„ყველა ხედავს, რომ დღეს რუსეთ-თურქეთის ურთიერთობას ბევრად განსაზღვრავს ვლადიმერ პუტინსა და რეჯეფ ერდოღანის დამოკიდებულება ერთმანეთთან. ეს აუცილებლად უნდა შეიცვალოს, – ასე თვლის ყოფილი თურქი დიპლომატი სინან ულგენი. „არცერთ თურქ ლიდერს არ ჰქონია მსგავსი ახლო ურთიერთობა რუსეთის მმართველებთან. ვფიქრობ, რომ რუსეთთან დამოკიდებულება დისტანცირებული უნდა იყოს. ეს არ ნიშნავს, რომ ანკარა ანტირუსულ სანქციებს უნდა შეუერთდეს, მაგრამ ურთიერთობა გამჭვირვალე უნდა გახდეს“.

თურქეთის არჩევნებს უკავშირდება სირიის საკითხიც: როგორც ცნობილია, თურქეთში ასობით ათასი სირიელი მიგრანტია თავმოყრილი. ოპოზიცია აცხადებს, რომ გამარჯვების შემთხვევაში სირიელ მიგრანტებს უკან, სირიაში დააბრუნებს – „ჩვენ სირიასთან კავშირებს აღვადგენთ და დამასკოს ეკონომიკის აღდგენაში დავეხმარებით, ანუ შევქმნით მიგრანტებისა და ლტოლვილების სამშობლოში დაბრუნების საფუძველს“, – ამბობს უნალ ჩევიკოზი.

მაგრამ ანალიტიკოსი ვოლფანგო პიკოლი დარწმუნებულია, რომ სირიელების ნებაყოფლობით დაბრუნებაზე ლაპარაკი იმას ჰგავს, როცა „სასურველის სინამდვილედ წარმოჩენა“ ხდება. „სირიელები თურქეთში უკვე ათ წელზე მეტია ცხოვრობენ, მათი შვილები თურქულ სკოლებში სწავლობენ… განა ასე ადვილია ნებაყოფლობით სირიელების უკან დაბრუნება? ოპოზიციის ეს დაპირება ძალიან საეჭვოდ გამოიყურება და არა მგონია შესრულდეს“.

თურქეთისა და საბერძნეთის – ნატოს წევრი ქვეყნების – ერთმანეთთან საკმაოდ არასასიამოვნო დამოკიდებულება ყველასათვის ცნობილია, თუმცა ბოლო დროს ანკარასა და ათენს შორის მორიგი დათბობის მოწმენი ვართ: თურქეთი თანახმაა ხმა მისცეს საბერძნეთს  გაეროს უშიშროების საბჭოში არამუდმივი წევრის ადგილი დაიკავების საკითხში, ხოლო თავის მხრივ, საბერძნეთი მხარს დაუჭერს თურქეთის კანდიდატურას საერთაშორისო საზღვაო ორგანიზაციის გენერალური სამდივნოს ხელმძღვანელად.

დათბობის კიდევ ერთი ნიშანია ორი მეზობელი ქვეყნის თავდაცვის მინისტრების ნიკოს პანატიოგოპულოსისა და ჰულუსი აკარის შეხვედრა ანკარაში. მოლაპარაკების შემდეგ გაკეთდა „იმედისმომცემი“ განცხადებები ხმელთაშუა და ეგეოსის ზღვების „მეგობრობის ზღვებად“ გადაქცევის თაობაზე. თურქეთი და საბერძნეთი აპირებენ ეგეოსის ზღვაში ერთობლივ სამხედრო წვრთნებზე დროებითი მორატორიუმი დააწესონ.

„საინტერესოა, რომ მაისში ორივე ქვეყანაში არჩევნები, სავარაუდოდ, ერთსა და იმავე დღეს უნდა ჩატარდეს, რაც ანკარისა და ათენისათვის ახალ ჰორიზონტებს ხსნის“, – ამბობს უნალ ჩევიკოზი. მისი აზრით, ამით აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში ამჟამად შექმნილი დაძაბული სიტუაცია, კონტინენტური შელფის გამოყენებასთან დაკავშირებით, მნიშვნელოვნად განეიტრალდება.

ყოფილი თურქი დიპლომატის სინან ულგენის თქმით, „კვიპროსის პრობლემის მიმართ ანკარის ნეგატიური მიდგომა პოზიტიურად შეიცვლება. აგრესიულ ტონს უფრო ლოიალური ჩაანაცვლებს, რაც საშუალებას მისცემს ორივე მეზობელს უთანხმოებისა და დავების გადაწყვეტაში დიპლომატიურ სტილს დაუბრუნდნენ“.

წყარო