ბრიტანულ ჟურნალ „ეკონომისტში“ (The Economist) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „ირანი უტევს ისრაელს: რამდენად არის შესაძლებელი კონფლიქტის სრულმასშტაბიან რეგიონულ ომში გადაზარდა? რუბიკონი გადალახულია?“, რომელშიც განხილულია ისრაელზე განხორციელებული საჰაერო დარტყმა ირანის მიერ და მოცემულია სიტუაციის განვითარების სცენარი: რა მოხდება ახლო და საშუალოვადიან პერსპექტივაში?
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
რამდენიმე თვის განმავლობაში ხმები ვრცელდებოდა, რომ ღაზას სექტორის წინააღმდეგ მიმდინარე ომი რეგიონულ ხანძარში გადაიზრდებოდა. 13-14 აპრილის ღამით, როცა ირანმა ასობით დრონი და რაკეტა გაუშვა ისრაელისაკენ, ქვეყნის მოსახლეობამ საშინელი მომენტი გადაიტანა – ყველა მკითხაობდა, დადგა თუ არა ჭეშმარიტების მომენტი. აშკარაა, რომ თეირანის მიერ განხორციელებული საჰაერო დარტყმა ისრაელის მიერ პირველ აპრილს ირანის საკონსულოს (სირიაში, დამასკოში) დაბომბვისადმი საპასუხო ნაბიჯს წარმოადგენდა – როგორც ცნობილია, საკონსულოს შენობაზე ისრაელის საჰაერო თავდასხმის შედეგად რამდენიმე ირანელი ოფიცერი, მათ შორის გენერალი დაიღუპა. სწორედ მაშინ განაცხადა ირანის ლიდერმა აიათოლა ალი ჰამენეიმ – „ბოროტი სიონისტური რეჟიმი აუცილებლად დაისჯება“.
მართალია, იმავე დღეს ირანელმა სამხედროებმა ორმუზის სრუტეში აბორდაჟზე ის გემი აიყვანეს, რომელსაც, თეირანის განცხადებით, ისრაელის ტვირთი გადაჰქონდა, მაგრამ ურიცხვი დრონებისა და რაკეტების გუნდის თავდასხმა უფრო მაღალი დონის ესკალაციას წარმოადგენს. ათწლეულების განმავლობაში მტრული განცხადებების გაკეთებისა და ომისათვის მზადების ფონზე ირანი პრაქტიკულ მოქმედებაზე გადავიდა – თეირანი პირველად უტევს ისრაელს საკუთარი ტერიტორიიდან. ისრაელი, ალბათ, თავს გაართმევს ამ ახალ საფრთხე-მუქარებს, მაგრამ ჩნდება ყველაზე დიდი კითხვა – როგორ დარტყმას მიაყენებს ამჯერად უკვე ისრაელი ირანს და როგორია იმის ალბათობა, რომ ბრძოლაში ამერიკაც ჩაებმება, ანუ ახლოვდება თუ არა სრულმასშტაბიანი ომის საშიშროება?
ირანსა და ისრაელს შორის რამდენიმე სახელმწიფო მდებარეობს (ერაყი, სირია, იორდანია), მანძილიც საკმაოდ დიდია და დრონების გაშვება და ფრენა, სანამ ისრაელის ტერიტორიას მიაღწევდნენ, ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვისათვის ცნობილი გახდებოდა. ასეც მოხდა – ებრაულმა სისტემამ „რკინის გუმბათმა“ თავის მოვალეობა შეასრულა: ბევრი დრონი და რაკეტა გაანადგურა, თუმცა ისრაელს თავდასხმის მოგერიებაში ამერიკის შეერთებული შტატები და ერთ-ერთი მეზობელი არაბული სახელმწიფოც დაეხმარა: იორდანიამ როცა თავის საჰაერო სივრცეში ირანული დრონები ჩამოყარა, ოფიციალურად საკუთარი თავი, თავისი ტერიტორია დაიცვა, არაოფიციალურად კი – ისრაელი.
შესაბამისად, ირანული რაკეტებითა და დრონებით მიყენებული ზარალი ისრაელისთვის უმნიშვნელოა. გარდა ამისა, ისრაელში რამდენიმე თვეა „ჰამასთან“ ომის გამო საგანგებო მდგომარეობაა გამოცხადებული, საავადმყოფოების სპეციალური რეჟიმით მუშაობენ, ანუ ქვეყანა ირანის „მოულოდნელ შეტევას, პრინციპში მომზადებული შეხვდა. მაგრამ თუნდაც ირანის შეტევამ ისრაელს არაფერი არ დაუშავოს, მისი შედეგი მაინც სერიოზული იქნება. სხვათა შორის, დამასკოში მდებარე ირანის საკონსულოზე დარტყმისა და ირანელების დაღუპვის შემდეგ ისრაელი იმედოვნებდა, რომ ირანი საპასუხო შეტევას არ განახორციელებდა, მაგრამ შეცდა. გაეროში ირანის წარმომადგენლობის განცხადებით, ირანს თავდაცვისა და საპასუხო დარტყმის მიყენების უფლება აქვს და ამიტომ „ეს საკითხი ამოწურულად უნდა ჩაითვალოს“.
მაგრამ აშკარაა, რომ ისრაელზე პირდაპირი თავდასხმა მეტისმეტია და რა თქმა უნდა, ისრაელიც საპასუხო დარტყმას განახორციელებს. შეიძლება ითქვას, რომ ირანმა თავისი მოქმედებით ერთგვარი რუბიკონი გადალახა. ირანის მიერ პირდაპირი დარტყმების განხორციელების შესაძლებლობა მიუღებელი იქნება როგორც ისრაელის მთავრობისათვის, ასევე ებრაული საზოგადოებისთვის და ისრაელის თითოეული მოქალაქისთვის: „ჩვენი პრინციპი ასეთია: ვინც ჩვენ ზარალს გვაყენებთ, ჩვენც მას ზარალის მიყენებით ვპასუხობთ“, – აცხადებს პრემიერ-მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ. ისრაელმა უკვე შეატყობინა ამერიკელებს და რეგიონის ქვეყნების მთავრობებს, რომ მისი პასუხი გარდაუვალი იქნება. შესაძლოა, ისრაელის სამხედროებმა თვითმფრინავებით ან რაკეტებით ირანის ბირთვული ობიექტები დაბომბონ, მაგრამ ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ისრაელმა ირანს თავისი სარაკეტო კატერებიდან და წყალქვეშა ნავებიდან (ხმელთაშუა ზღვაზე დისლოცირებული ჰაიფას, აშდოდისა და წითელ ზღვაზე დისლოცირებული ეილატის სამხედრო-საზღვაო ბაზებიდან) დაარტყას, რადგან მათი შეიარაღება უფრო ძლიერია და სერიოზული კონფლიქტისთვის არის განკუთვნილი.
ისრაელი პრემიერ-მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ და აშშ-ის პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი უკვე რამდენიმე თვეა „ერთმანეთს ნორმალურად არ ელაპარაკებიან“ ღაზას სექტორში „ჰამასის“ წინააღმდეგ ისრაელის არაპროპორციული სამხედრო პასუხის გამო. ამის მიუხედავად, ჯო ბაიდენმა ირანი გააფრთხილა, რომ აშშ ყოველთვის ისრაელის მხარდამჭერი და დამცველი იქნება, ანუ თეირანისთვის უმჯობესი იქნება არაფერი არ გაბედოს ისრაელის წინააღმდეგ.
მაგრამ სხვა საკითხია – მზად არის თუ არა მისტერ ჯო ბაიდენი ისრაელის საპასუხო მოქმედების მხარდასაჭერად? აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები ახლოვდება, ნავთობის ფასები კი მატულობს (Brent-ის მარკის ნავთობის ერთი ბარელის ფასმა უკვე 90 დოლარს მიაღწია და კიდევ შეიძლება გაიზარდოს).
სრულმასშტაბიანი ომის პერსპექტივა აშშ-ის ირანისა და ისრაელის მონაწილეობით რეგიონისა და მსოფლიოს მოსახლეობაში შიშს იწვევს. ყველაზე მისაღები სცენარი ის იქნება, რომ სავარაუდოდ, ირანიდან ისრაელისკენ გაშვებული რაკეტები და დრონები ჩამოგდებულები იქნებიან და ისრაელს ნაკლებ ზარალს მიაყენებენ. ირანს შეუძლია განაცხადოს, რომ მან ისრაელს საკადრისი მიუზღო. ამერიკა თავს შეიკავებს (თავს აარიდებს) მის საზღვრებს გარეთ მიმდინარე ომში ჩაბმას… მაგრამ რეგიონში, სადაც უკვე ძლიერი ხანძარი გიზგიზებს, ასეთი სცენარით სიტუაციის განვითარება გარანტირებული არ არის.
