ბრიტანულმა საინფორმაციო სააგენტომ „როიტერმა“ (Reuters) გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „მოკრძალებული აღლუმი და წარუმატებელი საჰაერო თავდასხმა კიევზე – მოსკოვის 9 მაისი“ (ავტორი – რობერ ბენვილი), რომელშიც მიმოხილულია მოსკოვში და კიევში გამარჯვების დღესთან დაკავშირებით ჩატარებული ღონისძიებები, საომარი მოქმედებების ფონზე.

გთავაზობთ პუბლიკაციას:

უკრაინაში ზამთრის წარუმატებელი საომარი კამპანიისა და შეიარაღების დეფიციტის ფონზე, მოსკოვმა ფაშიზმზე გამარჯვების დღე წითელ მოედანზე აღლუმითა და კიევზე ფრთოსანი რაკეტებით თავდასხმით აღნიშნა. კრემლის კედელთან ათწუთიანი სიტყვით გამოსვლისას, ვლადიმირ პუტინმა „დასავლური გლობალური ელიტების“ შესახებ ისაუბრა და თქვა, რომ ცივილიზაციები „გარდამტეხი შემობრუნების მომენტშია“. „ჩვენი სამშობლოს წინააღმდეგ ნამდვილი ომი გაჩაღდა“ – თქვა რუსეთის პრეზიდენტმა, რომელმაც დასავლეთის შეფასებით, უკრაინის წინააღმდეგ არაპროვოცირებული, სრულმასშტაბიანი ომი წამოიწყო, რომელსაც ათობით ათასი მშვიდობიანი მოქალაქე ემსხვერპლა. ფაშიზმზე გამარჯვების დღისადმი მიძღვნილი აღლუმი პუტინის რუსეთში, მნიშვნელოვანი დღეა და ტრადიციულად, პომპეზურად აღინიშნება. თუმცა, დამკვირვებლების აზრით, წელს ის გაცილებით ნაკლები ზარზეიმით აღინიშნა. თანამედროვე საბრძოლო ტანკების ფლანგების ნაცვლად, მოედანზე მეორე მსოფლიო ომის დროინდელი T-34 ტიპის ტანკი გამოჩნდა. ავია გამანადგურებლების ფრენა კი, რომელიც ტრადიციულად იმართებოდა, გაუქმდა. ამ ყველაფერს კი ფონად გასდევდა დაქირავებულ მებრძოლთა ჯგუფის, „ვაგნერის“ ლიდერის განცხადება, რომელიც რუს გენერლებს აკრიტიკებდა. „გუშინ მოვიდა საბრძოლო ბრძანება, რომელშიც ნათლად იყო ნათქვამი, რომ თუ [ბახმუტში] ჩვენს პოზიციებს დავტოვებთ, ეს ღალატად ჩაითვლება. თუ საბრძოლო მასალა არ იქნება, ჩვენ დავტოვებთ ჩვენს პოზიციებს და ვიკითხავთ, – ვინ ღალატობს სამშობლოს?“ – ამბობს ევგენი პროგოჟინი გავრცელებულ აუდიომიმართვაში.

უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ თქვა, რომ მოსკოვმა ვერ შეძლო ბახმუტის აღება, მიუხედავად იმისა, რომ დაგეგმილი იყო, 9 მაისისთვის პუტინს ეს გამარჯვება მიეღო. გარდა ამისა, კიევი აცხადებს, რომ მისმა საჰაერო თავდაცვა, კიევის მიმართულებით გასროლილი 25 ფრთოსანი რაკეტიდან, 23 ჩამოაგდო. ღამით, დედაქალაქზე განხორციელებულ რუსულ საჰაერო თავდასხმას მსხვერპლი არ მოჰყოლია. ეს იყო რუსული საჰაერო თავდასხმების ზედიზედ მეორე ღამე და მეხუთე, მიმდინარე თვეში. მაშინ, როცა მოსკოვი ფაშიზმზე გამარჯვების დღეს ზეიმობს, კიევმა ევროპის დღე აღნიშნა. პრეზიდენტ ზელენსკის გადაწყვეტილებით, უკრაინა ფაშიზმზე გამარჯვების დღეს ამიერიდან 8 მაისს აღნიშნავს, როგორც ევროპული ქვეყნები უმრავლესობა. წელს, ევროპის დღე უკრაინამ, ევროკომისიის პრეზიდენტის, ურსულა ფონ დერ ლაიენის მასპინძლობით აღნიშნა. „ჩვენი ძალისხმევა ერთიანი ევროპისთვის, უსაფრთხოებისთვის და მშვიდობისთვის უნდა იყოს ისეთივე ძლიერი, როგორც რუსეთის სურვილი, გაანადგუროს ჩვენი უსაფრთხოება, ჩვენი თავისუფლება, ჩვენი ევროპა“ – თქვა ზელენსკიმ, ფონ დერ ლეიენთან ერთად გამართულ პრესკონფერენციაზე.

წყარო

ბრიტანული საინფორმაციო სააგენტო „როიტერი“ (Reuters) აქვეყნებს სტატიას სათაურით „რა დევს სასწორზე თურქეთის არჩევნებში“ (ავტორი – დომინიკ ევანსი), რომელშიც განხილული და გაანალიზებულია თურქეთის საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნებში ძირითადი მეტოქეების გამარჯვების შანსები. ყურადღება განსაკუთრებით ეთმობა რეჯეფ ერდოღანის პოლიტიკურ პერსპექტივას – აირჩევენ თუ არა თურქები მას ისევ ქვეყნის მეთაურად?

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ თაიფ ერდოღანი რამდენიმე დღის შემდეგ თავის ყველაზე დიდ პოლიტიკურ გამოწვევის წინაშე დადგება, როცა თურქები საარჩევნო ურნებთან მივლენ პრეზიდენტობის რომელიმე კანდიდატისათვის ხმის მისაცემად, ოპოზიცია კი იგრძნობს, რომ მისთვის საუკეთესო შანსი დგება დაასრულოს სამართლიანობისა და განვითარების პარტიის ლიდერისა და თვითონ პარტიის მმართველობაც.

საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნები, რომლებიც 14 მაისს უნდა გაიმართოს (სავარაუდო მეორე ტური – 28 მაისს) გადაწყვეტს არა მხოლოდ იმ საკითხს, თუ ვინ იქნება თურქეთის სახელმწიფოს მეთაური, არამედ იმასაც, თუ როგორ უნდა იმართებოდეს ქვეყანა, როგორ უნდა განვითარდეს მისი ეკონომიკა და როგორი უნდა იყოს თურქეთის საგარეო პოლიტიკა.

რეჯეფ ერდოღანი, რომელიც თანამედროვე თურქეთის ყველაზე ხანგრძლივ მმართველს წარმოადგენს, საშინაო პოლიტიკაში მხარს უჭერს რელიგიურობას (ღვთისმოსაობას) და დაბალ გადასახადებს, საგარეო პოლიტიკაში – განამტკიცებს თურქეთის გავლენას რეგიონში, ასუსტებს ნატოსთან და დასავლეთთან კავშირებს.

თურქეთში წინასაარჩევნო კამპანია მიმდინარეობს სამი თვის წინ მომხდარი მიწისძვრის კატასტროფული შედეგების ფონზე – სტიქიამ 50 ათასი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა.
რეჯეფ ერდოღანის მთავარი მეტოქეს წარმოადგენს ქემალ ქილიჩდაროღლუ, საერო სახალხო-რესპუბლიკური პარტიის ლიდერი, რომელსაც მხარს უჭერს ექვსი ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის ალიანსი.

ბედისწერა თურქეთისათვის…

რეჯეფ ერდოღანი თურქეთის ყველაზე უძლიერესი ლიდერია მუსტაფა ქემალ ათა-თურქის („თურქთა მამის“) შემდეგ, რომელმაც ასი წლის წინათ თანამედროვე თურქეთის რესპუბლიკა შექმნა, მაგრამ რომლის საერო კურსი რეჯეფ ერდოღანმა და მისმა ისლამურმა პარტიამ „გვერდზე გასწია“.
რეჯეფ ერდოღანმა ხელისუფლების ცენტრალიზება განახორციელა და ყველაფერი დაუქვემდებარა პრეზიდენტს, ანუ თვითონ გახდა უზენაესი ლიდერი და ანკარის გარეუბანში მდებარე თავისი 1000-ოთახიანი სასახლიდან განსაზღვრავს თურქეთის საშინაო და საგარეო პოლიტიკურ კურსს, მის ეკონომიკასა და უსაფრთხოების საკითხებს.

რეჯეფ ერდოღანის კრიტიკოსების თქმით, მისი ხელისუფლება ახშობს განსხვავებულ აზრს და ზღუდავს სხვაგვარად მოაზროვნე ადამიანებს, მან ქვეყნის სასამართლო სისტემა მთლიანად თავის ხელში მოაქცია და ამით არღვევს დემოკრატიის ფუნდამენტურ პრინციპებს. ხელისუფლების განცხადებით კი, მის უპირველეს საზრუნავს სწორედ მოქალაქეთა უფლებების დაცვა და მათი უსაფრთხო ცხოვრების პირობების უზრუნველყოფა წარმოადგენს, რაც ნათლად გამოვლინდა 2016 სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის დროს – რეჯეფ ერდოღანმა თურქული საზოგადოება საშინელი პერსპექტივისაგან იხსნა.

ეკონომისტები ამბობენ, რომ რეჯეფ ერდოღანის მოწოდებებმა დაბალი გადასახადებისა და საპროცენტო განაკვეთების შემოღების თაობაზე ქვეყანაში ინფლაციის ზრდა გამოიწვია, რომელიც გასულ წელს 24-წლიან მაქსიმუმს – 85%-ს მიაღწია, ხოლო ეროვნული ვალუტის – ლირის კურსი დოლართან მიმართებით თითქმის ათჯერ შემცირდა.

… და დანარჩენი მსოფლიოსათვის

რეჯეფ ერდოღანის მმართველობის დროს გაძლიერდა თურქეთის სამხედრო გავლენა ახლო აღმოსავლეთში და მის ფარგლებს გარეთაც. თურქეთის არმია ოთხჯერ შეიჭრა სირიაში და ორჯერ ერაყში (ქურთ ამბოხებულთა და ტერორისტთა დევნის მიზნით), უწევდა სამხედრო დახმარებას ლიბიას და აზერბაიჯანს.

თურქეთმა ასევე გადაიტანა (პირდაპირი და არაპირდაპირი სახით) დიპლომატიური გართულებების სერია როგორც რეგიონულ სახელმწიფოებთან – საუდის არაბეთთან, არაბთა გაერთიანებულ საემიროებთან, ეგვიპტესთან და ისრაელთან, ასევე თავის ძველ მეტოქესთან – საბერძნეთთან აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთში (საზღვრების გამო) და არ შეუცვლია კურსი კვიპროსთან დაკავშირებით.

რეჯეფ ერდოღანმა პრინციპულობა გამოიჩინა და რუსეთისაგან ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვის საზენიტო-სარაკეტო სისტემა С-400 შეიძინა, რის გამოც აშშ-მა თურქეთს სანქციები გამოუცხადა. გარდა ამისა, რეჯეფ ერდოღანი დაუახლოვდა თავის რუს კოლეგას ვლადიმერ პურინს, რის გამოც კრიტიკოსებმა ეჭვი შეიტანეს მის ერთგულებაში ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის მიმართ. თურქეთის გაბედულმა ნეგატიურმა დამოკიდებულებამ ნატოში ფინეთისა და შვედეთის მიღების თაობაზე ორგანიზაციაში მნიშვნელოვანი დაძაბულობა გამოიწვია.

პარალელურად თურქეთი შუამავლად გამოვიდა რუსეთსა და უკრაინას შორის „ხორბლის ექსპორტთან“ დაკავშირებით, რითაც ხაზი გაესვა რეჯეფ ერდოღანის პოტენციურ როლს ომის შეწყვეტის საკითხში.

დიახ, თურქეთის ლიდერმა საერთაშორისო არენაზე მნიშვნელოვანი ავტორიტეტი მოიპოვა. გაურკვეველია, ასეთივე ავტორიტეტი ექნება თუ არა მის სავარაუდო „მემკვიდრეს“ და ამიტომ ეს ფაქტორი, ალბათ, მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს არჩევნების შედეგებზე.
რას ჰპირდება ხალხს ოპოზიცია?

ორი ძირითადი ოპოზიციური ძალა – საერო სახალხო-რესპუბლიკური პარტია და მემარჯვენე ცენტრისტული „კარგი“ პარტია, პლატფორმის სახით, გაერთიანდნენ დანარჩენ შედარებით ოთხ სუსტ პარტიასთან, რომლებსაც რეჯეფ ერდოღანის პოლიტიკურ კურსში ბევრი მომენტის შეცვლა სურთ. მაგალითად, ისინი ამომრჩევლებს ჰპირდებიან, რომ აღადგენენ ცენტრალური ბანკის დამოუკიდებლობას საფინანსო სფეროში და მთლიანად შეცვლიან რეჯეფ ერდოღანის ნეორთოდოქსალურ ეკონომიკურ პოლიტიკას. ოპოზიცია მოსახლეობას ჰპირდება, რომ საპრეზიდენტო მართვის სისტემას გააუქმებს და თურქეთს საპარლამენტო მართვის სისტემას დაუბრუნებს. არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში ოპოზიცია უკან, სირიაში დააბრუნებს მილიონობით ლტოლვილს.

რეჯეფ ერდოღანის მოწინააღმდეგეები ასევე პირობას დებენ, რომ გააუმჯობესებენ თურქეთის ურთიერთობას დასავლეთთან, აშშ-სა და ნატოსსხვა ქვეყნების ჩათვლით, დააბრუნებენ თურქეთს ამერიკული თვითმფრინავის F-35-ის წარმოების პროგრამაში. როგორც ცნობილია, თურქეთის მონაწილეობა პროგრამაში აშშ-მა იმიტომ დაბლოკა, რომ ანკარამ რუსული რაკეტები იყიდა.
ანალიტიკოსების ვარაუდით, ის პოლიტიკური კურსი, რომლის რეალიზებას ოპოზიცია აცხადებს, ხელს შეუწყობს თურქეთში უცხოური ინვესტიციების მიზიდვას.

რეჯეფ ერდოღანი მხარს უჭერდა სირიის პრეზიდენტის ბაშარ ასადის დამხობის იდეას, ამ მიზნით თანამშრომლობდა სირიის ოპოზიციასთან, მიიღო 3,6 მილიონი სირიელი ლტოლვილი, მაგრამ საბოლოო ჯამში ისე გამოვიდა, რომ თურქმა ლიდერმა არასწორად გათვალა – ბასარ ასადი ისევ ხელისუფლებაშია, იგი ავტორიტეტს იმტკიცებს და იბრუნებს თავის ადგილს არაბულ სახელმწიფოთა ლიგაში, საიდანაც ადრე გარიცხეს… მილიონობით სირიელი ლტოლვილი კი თურქეთისათვის სულ უფრო არასასურველი სტუმრებად იქცნენ. რეჯეფ ერდოღანი, თურქეთის მძიმე ეკონომიკური სიტუაციის გათვალისწინებით, იძულებული გახდა მიეღო გადაწყვეტილება ლტოლვილების უკან, სირიაში დაბრუნების თაობაზე, მაგრამ… ამ გადაწყვეტილები შესრულება ძნელია და თითქმის შეუძლებელიც. ოპოზიციამ მხარი დაუჭირა მთავრობის გეგმას სირიელების სამშობლოში დაბრუნების თაობაზე, მაგრამ არც მთავრობას და არც ოპოზიციას ჯერ-ჯერობით არ შეუმუშავებია გეგმა, თუ როგორ უსაფრთხოდ შეიძლება განხორციელდეს „დაბრუნების ოპერაცია“ – ბაშარ ასადს ნამდვილად არ სურს ლტოლვილების უკან მიღება და არც თვითონ ლტოლვილები არ არიან ამისთვის განწყობილნი.

რამდენად რეალურია პრეზიდენტობის კანდიდატთა შანსები?

ბოლო გამოკითხვების შედეგები ადასტურებს, რომ ქემალ ქილიჩდაროღლუ რეიტინგით რეჯეფ ერდოღანს წინ უსწრებს. ბუნებრივია, რომ პრეზიდენტის ავტორიტეტი დაქვეითდა ცხოვრების გაძვირების გამო, მაღალმა ინფლაციის წყალობით. ანალიტიკოსების აზრით, ოპოზიციის ერთიანი კანდიდატის გამარჯვების შანსი საკმაოდ მაღალია.

მაგრამ არც რეჯეფ ერდოღანი ზის გულზე ხელდაკრეფილი. მართალია, მისი პოზიციები შელახულია, მაგრამ კიდევ აქვს შანსები იმისა, რომ მმართველობა გაიხანგრძლივოს. სავარაუდოდ, რეჯეფ ერდოღანი და ქემალ ქილიჩდაროღლუ ერთმანეთს მეორე ტურში დაუპირისპირდებიან. როგორც მიწისძვრის შემდეგ ჩატარებულმა გამოკითხვებმა აჩვენა, პრეზიდენტმა, ოპოზიციის ბრალდებების მიუხედავად („უხარისხო და უკონტროლო მშენებლობა“), ამომრჩევლებში რეჯეფ ერდოღანმა გარკვეული მხარდაჭერა შეინარჩუნა.

დღეისათვის საკვანძო მნიშვნელობის მქონე საკითხად რჩება ის, თუ ვის დაუჭერს მხარს ქურთი ამომრჩეველი, რომელიც თურქეთის მთლიანი ელექტორატის 15%-ს შეადგენს.

მართალია, პროქართული სახალხო-დემოკრატიული პარტია არ შედის ოპოზიციურ ალიანსში, მაგრამ ის მწვავედ აკრიტიკებს პრეზიდენტ რეჯეფ ერდოღანს ბოლო წლებში ქურთების წინააღმდეგ მიმართული რეპრესიების გაფართოების გამო.

წყარო

ამერიკულ გაზეთ The Hill-ში გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „მას შემდეგ, რაც ჯო ბაიდენმა საპრეზიდენტო არჩევნებში თავისი კანდიდატურა წამოაყენა, მისი რეიტინგი ისტორიულ მინიმუმამდე დაეცა“ (ავტორი – ჯულია მიულერი).

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

აშშ-ის პრეზიდენტის ჯო ბაიდენის საქმიანობისადმი მხარდაჭერის დონე, თეთრ სახლში ყოფნის მთელი პერიოდის განმავლობაში, მორიგ მინიმუმამდე დაეცა და ამჟამად მხოლოდ 36%-ს შეადგენს.
ამერიკის შეერთებული შტატების მეთაურის რეიტინგის ანტირეკორდი იმ დროს „გაუმჯობესდა“, როცა ჯო ბაიდენმა სურვილი გამოაცხადა 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების კანდიდატის სტატუსით მონაწილეობის შესახებ.

გაზეთ „ვაშინგტონ პოსტისა“ და ტელეარხ „ეი-ბი-სი ნიუსის“ მიერ ერთობლივად ჩატარებული გამოკითხვის შედეგებმა აჩვენა, რომ პრეზიდენტის მხარდაჭერის დონე მიმდინარე წლის თებერვლიდან 6%-იანი პუნქტით დაეცა, ხოლო მათი წილი, რომლებიც ჯო ბაიდენის საქმიანობას იწონებენ, 42%-იდან 36%-მდე შემცირდა.

კითხვაზე, თუ ვინ უფრო კარგად წყვეტდა და აგვარებდა ეკონომიკურ პრობლემებს – ჯო ბაიდენი თუ ექს-პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი, რესპონდენტთა 54%-მა განაცხადა, რომ დონალდ ტრამპი, ხოლო 36%-ის აზრით, ჯო ბაიდენი. ამასთან, გამოკითხულთა 7%-მა ჩათვალა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური საკითხების გადაწყვეტას არცერთს არ მიანდობდა.

იმ რესპონდენტების 36%მა, რომლებიც დემოკრატები არიან ან მათკენ იხრებიან, გამოკითხვის დროს განაცხადეს, რომ მხარს უჭერენ მისი კანდიდატად წამოყენებას, მაგრამ იმავდროულად 58%-ის აზრით, უმჯობესი იქნებოდა, თუ დემოკრატიული პარტია პრეზიდენტობის კანდიდატად სხვა პიროვნებას დაამტკიცებს.

უფრო მეტიც – ახლა რომ არჩევნები ჩატარდეს, გამოკითხვის თანახმად, ჯო ბაიდენი წმინდად წააგებდა დონალდ ტრამპთან მეტოქეობაში: რესპონდენტთა 44%, პარტიული კუთვნილების მიუხედავად, მხარს ყოფილ პრეზიდენტს დაუჭერდა, დღევანდელს კი მხოლოდ 38%.

წყარო