ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) სათაურით „უკრაინაში, დასავლეთის დახმარების გარეშე, ხელფასებისა და პენსიების გადახდა დაგვიანდება“ გამოქვეყნებულია ინტერვიუს შინაარსი ვიცე-პრემიერთან იულია სვირიდენკოსთან, რომელიც    უკრაინის ეკონომიკის მდგომარეობაზე და დასავლეთის ფინანსურ დახმარებაზე ჟურნალისტ ბენ ჰოლს ესაუბრება.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

უკრაინის ხელისუფლებას, ალბათ, მოუწევს, რომ თუ 2024 წლის დასაწყისში აშშ და ევროკავშირი დაპირებულ ფინანსურ დახმარებას ვერ გაუწევენ, მილიონობით თავისი მოქალაქე – სახელმწიფო მოსამსახურეები – ხელფასებით და პენსიონერები – პენსიით ვერ უზრუნველყოს. ასეთი განცხადება გააკეთა ქვეყნის ვიცე-პრემიერმა იულია სვირიდენკომ, რომ იმავდროულად ეკონომიკის მინისტრის ფუნქციებსაც ასრულებს.

ვიცე-პრემიერის თქმით, უკრაინის ეკონომიკამ გამოცოცხლება დაიწყო (საერთაშორისო სავალუტო ფონდის შეფასებით, მთლიანი შიდა პროდუქტის მატება 2023 წლის ბოლოს 4,5%-ს შეადგენს), მაგრამ თუ საგარეო დახმარების დეფიციტი გაგრძელდება, ეკონომიკა ისევ უკან, კრიზისულ რეჟიმში დაბრუნდება. „ჩვენი პარტნიორების ფინანსური მხარდაჭერა აუცილებლად გვჭირდება და თანაც დაუყონებლივ“, – ხაზი გაუსვა იულია სვირიდენკომ.

უკრანის მთავრობა ჩქარობს ფული როგორმე მოაგროვოს, რადგან უამრავი ადამიანი ფინანსური უზრუნველყოფის გარეშე რჩება. მომავალ წელს კიევს დასავლეთიდან, მხოლოდ ხელფასებისა და პენსიებისათვის, 37 მილიარდი დოლარის დახმარება დაჭირდება.

უკრაინელთა სამწუხაროდ, პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის მიერ უკრაინის დასაფინანსებლად მოთხოვნილი თანხა 60 მილიარდი დოლარის ოდენობით, კონგრესმა არ დააკმაყოფილა. კიევს ვერც ევროკავშირმა ვერ მისცა ფული 50 მილიარდი ევროს ოდენობით (ოთხწლიანი პაკეტის სახით), რადგან მას უნგრეთმა ვეტო დაადო. ევროკავშირის ლიდერები პირველ თებერვალს შეიკრიბებიან „ჭირვეული“ ვიქტორ ორბანის „მოსარჯულებლად“ და თუ მცდელობა წარმატებით ვერ დასრულდება, ისინი იძულებულნი გახდებიან ალტერნატიული გეგმით ისარგებლონ, რომელიც ბუდაპეშტის გვერდის ავლით, კიევისათვის 20 მილიარდი ევროს გამოყოფას ითვალისწინებს.

იულია სვირიდენკოს თქმით, იგი იმედოვნებს, რომ ევროკავშირი თავდაპირველად უკრაინას იმდენ ფულს მაინც მისცემს, რომ მარტის ბოლომდე იმყოფინოს, თუმცა, რა თქმა უნდა, ეს არასაკმარისი იქნება.

მას შემდეგ, რაც დასავლურ მხარდაჭერას შესუსტება დაეტყო, კიევი ცდილობს ეკონომიკურად გამოიყენოს მის ხელთ არსებული ფული და დამატებითი შემოსავლები მიიღოს გადასახადების გადიდებით, თუმცა ეს მეთოდი ჯერ-ჯერობით არ ამართლებს. დეკემბრის ბოლოს, ანუ ახალი წლის წინ, მთავრობას 5 მილიარდი დოლარი ჭირდება, რომელიც ვერსად ვერ მოიძია.

როგორც იულია სვირიდენკო ამბობს, უკრაინისათვის ყოველთვის პრიორიტეტული იქნება სამხედრო სფეროს დაფინანსება და საგარეო ვალების მომსახურება. ბუნებრივია, ეს აჩენს იმის დიდ რისკს, რომ სოციალური სექტორი უფულოდ დარჩება. ვიცე-პრემიერის თქმით, ალბათ, ხელფასები დაუგვიანდებათ 500 ათას სახელმწიფო მოსამსახურეს, 1,4 მილიონ პედაგოგს და პენსიები – 10 მილიონამდე პენსიონერს.

ზოგიერთი დასავლელი ოფიციალური პირი აცხადებს, რომ თუ უკრაინა გარედან ფულს ვერ მიიღებს, მას შეუძლია შიდა ვალი აიღოს და რამდენიმე თვის განმავლობაში ცენტრალური ბანკის კრედიტებით იცხოვროს, მაგრამ… არის ერთი „მაგრამ“: ასეთი ნაბიჯის გადადგმისას შეიძლება ინფლაცია უკონტროლო გახდეს.

უკრაინა მძიმე არჩევანის წინაშე დგას: სახელმწიფო ხარჯების მკვეთრი შემცირება ან ინფლაციის მკვეთრი მატება საგადასახადო ბაზას შეასუსტებს და შესაბამისად, ქვეყნის ეკონომიკას „კალაპოტიდან ამოაგდებს“, რის შედეგადაც უკრაინა დასავლეთზე კიდევ უფრო მეტად დამოკიდებული გახდება. რასაკვირველია, მთავრობა ცდილობს, რომ მეტი რაოდენობის გადასახადები ამოიღოს და არცთუ წარუმატებლად: მიმდინარე წლის 11 თვეში გადასახადების სახით შეკრებილია 4,4 მილიარდი დოლარით მეტი თანხა, ვიდრე შარშან ანალოგიურ პერიოდში.

ქვეყნის მდგრადი და სტაბილური ეკონომიკური განვითარება აუცილებელია იმისათვის, რომ მილიონობით ლტოლვილი უკან დაბრუნდეს და ეკონომიკური ზრდა კიდევ უფრო დაჩქარდეს, – ამბობს ვიცე-პრემიერი. მართალია, უკრაინაში 18%-იანი უმუშევრებრობის დონეა, მაგრამ ქვეყანა მაინც განიცდის პროფესიული სამუშაო ძალის ნაკლებობას ბევრ სექტორში.

იმდენად, რამდენადაც უკრაინის საექსპორტო მარშრუტები ომით არის შეზღუდული, ხოლო ევროკავშირთან საზღვარზე საკონტროლო-გამშვები პუნქტები გადატვირთულია, მთავრობა ცდილობს ექსპორტი მხოლოდ ნედლეულით კი არ გამოიხატოს, არამედ უკრაინაში გადამუშავებული და დამზადებული სამრეწველო პროდუქციის სახით.

უკრაინამ უკვე მიიღო ეკონომიკური სარგებელი „მარცვლეულის საზღვაო დერეფნის“ გახსნით, როცა რუსეთი იძულებული გახდა უკან დაეხია. უცხოური გემები უკვე შედიან უკრაინის ნავსადგურებში – ოქტომბერთან შედარებით ტვირთბრუნვა ნოემბერში 70%-ით გაიზარდა, თუმცა რისკი მაინც არსებობს. ვიცე-პრემიერის თქმით, უნდა გაძლიერდეს ჰაერსაწინააღმდეგო დაცვა საზღვაო მარშრუტის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.

იულია სვირიდენკომ პოლონეთის ახალ მთავრობას მოუწოდა სასაზღვრო პუნქტების განბლოკვა მოახდინოს უკრაინელი მძღოლებისათვის – პოლონელები პროტესტს აცხადებენ, რომ უკრაინა თითქოსდა არაკეთილსინდისიერ კონკურენციას ახორციელებს. პოლონელი ფერმერების საპროტესტო აქციებით – სასაზღვრო პუნქტების დაბლოკვით – უკრაინაელმა ექსპორტიორებმა 160 მილიონი დოლრაი დაკარგეს, იმპორტიორების ზარალმა კი 700 მილიონი დოლარი შეადგინა.

წყარო

რუსული გაზეთ „კომერსანტში“ (КоммерсантЪ) გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „აფხაზეთმა რუსეთის მოთხოვნას პასუხი გასცა: ბიჭვინთაში მდებარე „ნიკიტა ხრუშჩოვის აგარაკი“ მოსკოვის საკუთრება გახდა“ (ავტორები – გიორგი დვალი და პავლე ტარასენკო).

გთავაზობთ პუბლიკაციის შინაარსს:

აფხაზეთის პარლამენტმა ბიჭვინთაში არსებული სახელმწიფო აგარაკის ირგვლივ შექმნილ დავას წერტილი დაუსვა – 27 დეკემბერს მიღებული დადგენილებით, ოპოზიციის პროტესტების მიუხედავად, „ნიკიტა ხრუშჩოვის აგარაკის“ მფლობელი რუსეთი გახდა (ანუ რატიფიცირებული იქნა აფხაზეთ-რუსეთის ხელშეკრულება ბიჭვინთის აგარაკის შესახებ). საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებით კი, მომხდარი ფაქტი წარმოადგენს „რუსეთის ფედერაციის უკანონო მოქმედებას საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მიმართ“. სოხუმში მიაჩნიათ, რომ „ბოლო დროს“ მოსკოვთან ურთიერთობამ „ახალი იმპულსი“ მიიღო და აგარაკის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება ამ ტენდენციაში სრულიად თავსდება.

პარლამენტმა, ხელშეკრულების რატიფიცირების გარდა, მასთან დაკავშირებული კონსტიტუციური კანონიც მიიღო – რუსეთისადმი გადაცემული ქონების სამართლებრივი სტატუსის შესახებ. პარლამენტის წინ მთელი ღამის განმავლობაში ოპოზიონერები იყვნენ შეკრებილი და როგორც კი მათ გადაწყვეტილება გაიგეს (სხდომას 28 დეპუტატი ესწრებოდა, 26-მა მხარი დაუჭირა), გაისმა შეძახილები – „სირცხვილი“, „ეს უკანონობაა“ და ა.შ. თუმცა პროტესტი უკვე უშედეგო ჩანს – პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამ რატიფიცირებულ დოკუმენტს ხელი სწრაფად მოაწერა.

ხელიდან ხელში

ბიჭვინთაში მდებარე სახელმწიფო აგარაკის კომპლექსი 1958-1961 წლებშია აგებული იმდროინდელი კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივნის ნიკიტა ხრუშჩოვის განკარგულებით. სწორედ იქ ისვენებდა ნიკიტა სერგეევიჩი 1964 წლის შემოდგომაზე, როცა იგი მოულოდნელად ყველა პოსტიდან მოხსნეს. მოგვიანებით, ბიჭვინთის აგარაკზე ლეონიდ ბრეჟნევი საფრანგეთის პრეზიდენტს ჟორჟ პომპიდუს გაუმასპინძლდა, შემდეგ კი, 2017 წელს, „გოსდაჩას“ ვლადიმერ პუტინიც ეწვია.

საერთოდ, აღნიშნული კომპლექსის თაობაზე სამთავრობოთაშორისო სეთანხმება ჯერ კიდევ 1996 წელს გაფორმდა, რომელიც რუსეთის ხელისუფლებას უფლებას აძლევდა აგარაკით ესარგებლა, მაგრამ არა მფლობელის სტატუსით. ეს პრობლემას უქმნიდა რუსულ სახელმწიფო ორგანოებს აგარაკზე კაპიტალური რემონტი ჩაეტარებინათ, ახლა კი საკითხი გადაწყვეტილია: რუსეთს აფხაზეთის მიერ უანგაროდ და ნებაყოფლობით გადაეცა შენობების კომპლექსი, ხოლო მიწის ნაკვეთი (180 ჰექტარი) და შავი ზღვის მიმდებარე აკვატორია – 49 წლიანი იჯარით  (გადასახადი – წელიწადში ერთი რუბლი ყოველ კვადრატულ მეტრზე).

ზოგადად, ოპოზიციონერები გადაცემის წინააღმდეგნი არ იყვნენ, თუმცა მათ კითხვებს  ხელშეკრულების ზოგიერთი პუნქტი იწვევდა და ის ფორმა, როგორითაც დოკუმენტი იქნა მიღებული. „შეიძლებოდა შემთანხმებელი კომისიის შექმნა დასაერთო პოზიციის შემუშავება, მტავრობა კი არავის არაფერს არ შეეკითხა“, – ამბობს ოპოზიციური „აფხაზეთის სახალხო მოძრაობის ლიდერი ადღურ არძინბა.

რა თქმა უნდა, მომხდარი ფაქტი უარყოფითად შეაფასეს საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ, საგარეო საქმეთა სამინისტრომ, ასევე ნეგატიური კომენტარი გააკეთა აფხაზი თავადების შთამომავალმა ადა მარშანიამ, რომელიც მრავალჯერ იყო არჩეული პარლამენტის წევრად.

სიგნალები მოსკოვიდან

აფხაზეთის ხელისუფლების გადაწყვეტილებას წინ უძღოდა მოსკოვიდან მიღებული გამაფრთხილებელი სიგნალები: რუსეთმა უარი განაცხადა აფხაზეთისთვის ელექტროენერგიის უფასოდ, ე.წ. „ჰუმანიტარული“ სახით მიწოდებაზე შემოდგომა-ზამთრის პერიოდში. აფხაზეთს 700 მილიონი რუბლის გადახდა მოუწია ელექტრონერგიის იმპორტისათვის, მაგრამ თანხა მხოლოდ 2023 წლის დეკემბრის ბოლომდეა გადახდილი. საქმე იმაშია, რომ ენგურჰესის წყალსაცავში, საიდანაც აფხაზეთი ელექტროდენს იღებს და რომელსაც სოხუმი თბილისთან ერთად მართავს, წყლის მოცულობა უკიდურესად დაბალ დონეზეა. ანუ 2024 წლის იანვრიდან აფხაზეთმა დამატებითი თანხები უნდა მოიძიოს რუსული ელექტროენერგიის მისაღებად, რაც უაღრესად რთულ პრობლემას წარმოადგენს.

გარდა ამისა, 16 დეკემბრიდან აფხაზეთში მკვეთრად შემცირდა რუსული ბენზინისა და სხვა ნავთობპროდუქტების ექსპორტი. როგორც აფხაზეთის ეკონომიკის მინისტრი ქრისტინე ოზგანი აცხადებს, იმის გამო, რომ რუსეთში კომპანია „როსნეფტმა“ ექსკლუზიური უფლება მიიღო თვითონ განახორციელოს ნავთონპროდუქტების ექსპორტი აფხაზეთში, გარკვეული სიძნელეები წარმოიქმნა კონტრაქტების დადებასთან დაკავშირებით.

ამ ფონზე ხმამაღლა გახმაურდა ინფორმაცია, რომ ქრისტინე ოზგანი მოულოდნელად ეწვია საქართველოს და მოლაპარაკება გამართა ელექტროენერგიის შესაძლო მიღების მიზნით. ამრიგად, იგი აფხაზეთის პირველ ოფიციალურ პიროვნებას წარმოადგენს, რომელიც საქართველოს 2008 წლის „ხუთდრიანი ომის“ შემდეგ ეწვია. აღსანიშნავია, რომ ქალბატონმა ქრისტინე ოზგანმა თავის თხოვნაზე უარი მიიღო – თბილისმა ელექტროენერგიის უკმარისობა მოიმიზეზა. თუმცა გასათვალისწინებელია ის, რომ ქართულ მხარეს უამრავი პრეტენზია აქვს სოხუმის ხელისუფლების მიმართ,მათ შორის, გალის რაიონში მცხოვრების ქართველების უფლებების დაცვის სფეროში.

კიდევ ერთი სიგნალი, ამჯერად უკვე ქართული მხარისათვის, ის ვიდეოხიდი გახდა, რომელიც აფხაზეთის უშიშროების საბჭოს მდივანს სერგეი შამბასა და ქართველ პოლიტიკოსს ვახტანგ ყოლბაიას შორის (აფხაზეთის დევნილი უმაღლესი საბჭოს დეპუტატს) გაიმართა და რომლის დროსაც აფხაზმა პოლიტიკოსმა განაცხადა, რომ „ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის გადაწყვეტა ჩვენს შვილებს და შვილიშვილებს არ უნდა დავუტოვოთ“ და რომ „საჭიროა გზების ძიება მშვიდობიანი თანაარსებობისთვის“.

„საკითხები, რომლებიც დამატებით განხილვას საჭიროებენ“

„კომერსანტთან“ საუბარში ვახტანგ ყოლბაიამ კომენტარი გაუკეთა აფხაზეთში მომხდარ მოვლენებს და აღნიშნა, რომ აგარაკთან დაკავშირებული საკითხი მხოლოდ დასაწყისია რუსული პრეტენზიების ფართო სიაში აფხაზეთის მიმართ. სადაო საკითხია აგრეთვე სოფელ აიბღის კუთვნილებაც, რომელიც მდინარე ფსოუს ხეობაში მდებარეობს, საზღვრის პირას, აგრეთვე ახალი ათონის მონასტრის კომპლექსის გადაცემა რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიისთვის.

შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის ყოფილმა სახელმწიფო მინისტრმა პაატა ზაქარეიშვილმა „კომერსანტის“ კორესპონდენტთან საუბარში რუული პრეტენზიების სიას კიდევ რამდენიმე პუნქტი დაუმატა: მოსკოვის მოთხოვნა, რომ აფხაზეთმა რუსეთის სასარგებლოდ მიწის ყიდვა-გაყიდვის შესახებ ისეთი კანონი მიიღოს, რომელიც რუს მოქალაქეებს უძრავი ქონების შეძენას გაუიოლებს, აგრეთვე აფხაზეთში რუსული კაპიტალის მქონე სახელმწიფო ქონების პრივატიზება.

თუმცა, რასაკვირველია, სოხუმში და მოსკოვში ამტკიცებენ, რომ მათ შორის არავითარი პრეტენზიები არ არსებობს.

ოქტომბერში, როცა სოჭში ასლან ბჟანია ვლადიმერ პუტინს შეხვდა, აფხაზმა ლიდერმა განაცხადა, რომ ბოლო დროს ჩვენს ურთიერთობებმა დამატებითი იმპულსი მიიღო, მიმდინარეობს ჰარმონიზაციის პროცესი და ამ ჩარჩოებში ბევრი რამ კეთდება… რუსეთთან ინტეგრაციის პოლიტიკა აფხაზეთის ინტერესებს შეესაბამება“. თავის მხრივ, ვლადიმერ პუტინი დაეთანხმა, რომ „სიტუაცია კარგად ვითარდება – ვაჭრობამ 73%-ით მოიმატა. რუსეთი მხარს უჭერს აფხაზეტს ყველა მიმართულებით და იმედია, ასე გაგრძელდება“. მან ასევე აღნიშნა, რომ არიან საკითხები, რომლებიც გადაწყვეტას მოითხოვსო, მაგრამ არ დააკონკრეტა. დღეს, ალბათ, ის საკითხი უკვე გადაწყვეტილია.

წყარო