„წინათ, ბავშვობაში, როცა ბევრი თავისუფალი დრო გვქონდა, ხშირად დავდიოდით მთებში ან მდინარე ქსანზე საბანაოდ“, – იხსენებს მარიამ ჯავახიშვილი, ოძისის საბავშვო ბაღის აღმზრდელი. მიუხედავად სოფლის მშვიდობიანი ცხოვრებისა, რომელიც ბუკოლიკურ-პასტორალურ ხეობაში მდებარეობს თბილისიდან დაახლოებით 30 კილომეტრის მოშორებით, ოძისი ძალიან დაზარალდა იმ კონფლიქტის გამო, რომელიც საქართველოს სეპარატისტული რეგიონის – ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის“ – გამო მიმდინარეობს“, – ნათქვამია სტატიაში, რომელიც გამოქვეყნებულია ამერიკული გაზეთის „პოლიტიკო“-ს (Politico) ევროპულ ვერსიაში (იბეჭდება ბელგიაში), სათაურით „საქართველო: საზღვარი ჩემს ეზოში // ქართველებს მხოლოდ ხსოვნაღა დარჩენიათ…“ (ავტორი – კლემან ჟირარდო).
გთავაზობთ პუბლიკაციის მოკლე შინაარსს:
საქართველოს ყოფილ ავტონომიურ ოლქში – „სამხრეთ ოსეთში“ – ოსური მოსახლეობის სეპარატისტული მოძრაობა საბჭოთა კავშირის დაშლის წინ გააქტიურდა, რაც ქართველებთან კონფლიქტში გადაიზარდა. რეგიონმა დამოუკიდებლობა 1992 წელს გამოაცხადა, ცეცხლი შეწყდა, მაგრამ სიტუაცია არასტაბილური დარჩა. კონფლიქტმა კვლავ იფეთქა 2008 წელს, რომლის დროსაც რუსეთის არმია [ოსი სეპარატისტების დასახმარებლად], საქართველოში შეიჭრა და ქართული არმია გაანადგურა. მოგვიანებით რუსეთმა „სამხრეთ ოსეთი“ და საქართველოს კიდევ ერთი სეპარატისტული რეგიონი – აფხაზეთი – დამოუკიდებელ ქვეყნად აღიარა.
საერთაშორისო დამკვირვებლები საქართველოს კონფლიქტების კონფლიქტის მდგომარეობას „გაყინულს“ უწოდებენ, მაგრამ ადგილობრივი მოსახლეობისათვის ეს ასე არ არის. რუსეთის სამხედრო მოსამსახურეები, ოსური დე-ფაქტო ხელისუფლების წარმომადგენლებთან ერთად, აქტიურად ახორციელებენ ე.წ. „ბორდერიზაციას“ – თავიანთი „კლიენტ-სახელმწიფოს“ „საერთაშორისო საზღვრების“ დემარკაციას, რომელიც საქართველოს ტერიტორიის 18%-ს მოიცავს და ძალიან ხშირად მოსახლეობის ეზოებზე და სახნავ-სათეს მიწებზე გადის.. „ბორდერიზაციის“ პროცესმა მოიცვა ოძისი და სხვა ახლომდებარე სოფლები, სადაც ძირითადად ქართველები ცხოვრობდნენ. როგორც ადგილობრივი მცხოვრები მარიკა ხუნაშვილი ამბობს, სოფლის საარჩევნო სიაში 600 ადამიანია რეგისტრირებული, მაგრამ მათგან, ეკონომიკური აქტიურობის შეზღუდვის გამო, ბევრი თბილისში წავიდა, ნაწილი კი უცხოეთშია, სამუშაოს პოვნის იმედით.
სოფლიდან რამდენიმე ათეულ მეტრში მავთულხლართია გავლებული, რომელიც ადგილობრივ ქართულ მოსახლეობას ხეობის ზემოთ ასვლას უკრძალავს, მცირეოდენი გამონაკლისით, რომლებსაც ამის ნებართვა აქვთ. ქსნის მეორე ნაპირზე ქართული სოფელი ახმაჯი მდებარეობს, რომელიც „საზღვრის“ მიღმა მოექცა და ამჟამად ფაქტობრივად ცარიელია, თუ არ ჩავთვლით იქ არსებულ რუსების სამხედრო ბაზას და რუს მესაზღვრეებს.
მთლიანობაში „ბორდერიზაცია“ 34 ქართულ სოფელს შეეხო, რომლის შედეგად მათ სასოფლო-სამეურნეო მიწები, საძოვრები და სარწყავი წყლები დაკარგეს, ზოგჯერ კი სასაფლაოებიც და ეკლესიებიც. ამ მხრივ ტიპიურ სოფელს წარმოადგენს ხურვალეთი, რომელიც ოძისთან ახლოს მდებარეობს“, – ნათქვამია პუბლიკაციაში.
სტატიაში მოხსენიებულია ხურვალეთის მცხოვრებლები, რომელთა ეზოები და ბაღები „საზღვრით“ შუაზეა გაყოფილი – ნორა ბატონისაშვილი, დათა ვანიშვილი და სხვები. დათა ვანიშვილი, რომელიც 2021 წელს გარდაიცვალა, რუსული ოკუპაციის წინააღმდეგობის სიმბოლო გახდა, იგი საქართველოს პრეზიდენტმა მამაცობისათვის დააჯილდოვა. სახლში ახლა მისი მოხუცი მეუღლე ცხოვრობს და სტუმრებს მავთულხლართის მიღმა ხედავს.
სტატიის ავტორი ესაუბრება დათა ვანიშვილის შვილიშვილს მალხაზს, რომელიც ადრე ოსებმა რუსებმა რამდენჯერმე დააკავეს „რეჟიმის დარღვევისათვის“ (ბებიის ნახვისათვის) და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს.
პუბლიკაციაში გადმოცემულია აგრეთვე სოფელ ნიქოზის, პერევის, ქარზმანის, ჩორჩანისა და წნელისის მდგომარეობა. „ჩვენ ორ წელზე მეტ ხანს ველოდით, რომ პრობლემა მოგვარდებოდა და ქარზმანს საქართველო გააკონტროლებდა, შემდეგ კი საჩხერეში გადავედით მეუღლითა და სამი შვილით“, – ამბობს ქარზმანელი მაია ნიკოლაიშვილი. იგი ამჟამად პერევის სკოლის მასწავლებლად მუშაობს.
მიუხედავად იმისა, რომ ქარზმანი მთლიანად ქართველებით არის დასახლებული, ეს სოფელი „სამხრეთ ოსეთის“ შემადგენლობაში მოექცა, რადგან საბჭოთა პერიოდში ის „სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ჯავის რაიონში“ შედიოდა.
„ბორდერიზაცია რუსეთის პოლიტიკის საფირმო ნიშანია“, – ამბობს ადგილობრივი მეწარმე გია ბაქრაძე, – მოსკოვს ადამიანებს შორის კონტაქტებისა ეშინია, მას არ სურს, რომ ადამიანებმა საერთო ენა იპოვონ. რუსებისათვის მიღებელია, რომ მოსახლეობამ საქართველოსთან მიერთება მოითხოვოს. ისინი ასე აკეთებდნენ აღმოსავლეთ გერმანიაშიც“.
„სამწუხაროდ, ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ საქართველოს გაერთიანება ძალიან შორეული პერსპექტივაა. ორივე მხარეს – ოსებსაც და ქართველებსაც ჯერ კიდევ ახსოვთ მიყენებული ჭრილობების სიმწარე. ამიტომ ხურვალეთის, პერევისა და სხვა მსგავსი სოფლების საკითხი ჩიხშია შესული. დღეისათვის, რაც ქართველებს დარჩენიათ, ის არის, რომ მათ თოვლიან მთებს და მდინარის ნაპირს უყურონ, სადაც ოდესღაც, ბავშვობაში დადიოდნენ და უზრუნველად ერთობოდნენ, ბანაობდნენ და საქონელს მწყემსავდნენ“, – აღნიშნავს ავტორი სტატიის დასასრულს.
