საქართველოსთვის ევროკავშირში გაწევრიანების კანდიდატის სტატუსის მიღება – დიდი წარმატებაა. საბოლოო გადაწყვეტილება დეკემბერში იქნება მიღებული, მაგრამ ცხადია, რომ პოლიტიკური არჩევანი ევროპამ გააკეთა.
ქართულ საზოგადოებაში კამათი მიმდინარეობს იმაზე, ვისი დამსახურებაა, რომ საქართველომ მიიღო ევროკავშირში გაწევრიანების კანდიდატის სტატუსი. თუმცა, ეს გადაწყვეტილება ევროპული ქვეყნების ინტერესებიდან გამომდინარე უნდა იქნას განხილული, რათა ადეკვატური პასუხი მივიღოთ.
პირველ რიგში, ევროკავშირს ეშინია სამხრეთ კავკასიის რეგიონში გავლენისა და პოლიტიკური ინიციატივის დაკარგვის. ახლო აღმოსავლეთში მოვლენებმა კიდევ უფრო გაამძაფრა ეს შეშფოთება. მიუხედავად ევროპელი ოფიციალური პირების კრიტიკული შენიშვნებისა, რომ ევროკავშირის რეკომენდაციების ყველა პუნქტი ჯერ კიდევ არ არის შესრულებული საქართველოს მიერ, გაერთიანებული ევროპა იძულებული გახდა საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსი „ავანსით“ მიენიჭებინა. გეოპოლიტიკური კრიზისი ისეთი სისწრაფით იზრდება, რომ დროის ფაქტორი გადამწყვეტი ხდება.
ამერიკელი პოლიტოლოგი ზბიგნევ ბჟეზინსკი მსოფლიო პოლიტიკას განიხილავდა, როგორც თამაშს „დიდ საჭადრაკო დაფაზე“. რა როლს ასრულებს საქართველო ამ თამაშში ევროკავშირში გაწევრიანების კანდიდატის სტატუსის მიღების შემდეგ? აღვნიშნოთ ფაქტორები, რომლებიც ართულებს საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის პროცესს:
პირველი, საქართველო ევროკავშირის ერთადერთი კანდიდატია, რომელსაც არ აქვს საერთო საზღვარი გაერთიანებულ ევროპასთან. ეს ფაქტორი ხელს უშლის როგორც ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ეკონომიკური თანამშრომლობის გაფართოებას, ასევე საქართველოს უსაფრთხოების გარანტიების უზრუნველყოფას.
მეორე, საქართველო ესაზღვრება რუსეთს, რომელიც დასავლეთთან „ცივ ომს“ აწარმოებს და ცდილობს გააძლიეროს თავისი გავლენა ყოფილ საბჭოთა კავშირში. საერთო საზღვარი ხელს უწყობს ეკონომიკური თანამშრომლობის გაფართოებას, მაგრამ, ამავე დროს, პოტენციურ საფრთხეს წარმოადგენს საქართველოსთვის. რუსმა კომენტატორებმა უკვე აღნიშნეს, რომ საქართველოსთვის ერთ-ერთი პირობაა ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის პრინციპების დაცვა. ამ რეკომენდაციის შესრულება საქართველოსთვის ნიშნავს რუსეთთან ურთიერთობების საშიშ დონემდე გაუარესებას. ამიტომ რუსეთში ევროკავშირის წინაშე ამ ვალდებულების შესრულება შეუძლებლად მიაჩნიათ.
მესამე, სამხრეთით საქართველო ესაზღვრება თურქეთს, რომელიც ასევე ოფიციალურად არის ევროკავშირში გაწევრიანების კანდიდატი. თუმცა, თურქეთის პრეზიდენტი რეჯეფ თაიფ ერდოღანი იცავს ევროკავშირს, აშშ-სა და რუსეთს შორის დაბალანსების პოლიტიკას და, ფაქტობრივად, ანელებს თურქეთის ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს. ამრიგად, ჩრდილოეთიდან და სამხრეთიდან საქართველო აღმოჩნდა იმ ქვეყნების „კლანჭებში“, რომლებსაც რთული ურთიერთობა აქვთ ევროპასა და ზოგადად დასავლეთთან.
მეოთხე, გაიზარდა ჩინეთის ინტერესი საქართველოს მიმართ, როგორც პროექტის „სარტყელი და გზის“ სატრანზიტო ტერიტორიის. ახლო აღმოსავლეთში მზარდი არასტაბილურობის პირობებში, საქართველოს გავლით მარშრუტის მნიშვნელობა იზრდება. შესაბამისად, გაიზრდება ჩინეთის გავლენა საქართველოში, რაც ბრიუსელსა და ვაშინგტონში შეშფოთებას იწვევს. თუმცა, ალტერნატიული სატრანზიტო დერეფანი ინდოეთიდან ევროპაში ჯერ კიდევ მხოლოდ პროექტირების ეტაპზეა. ისრაელის ომი „ჰამასთან“ საფრთხეს უქმნის ამ პროექტის განხორციელებას უახლოეს მომავალში.
მეხუთე, შავი ზღვის აუზში ძალებს შორის კონკურენცია მძაფრდება. თურქეთს აქვს ყველაზე დიდი ფლოტი რეგიონში და აკონტროლებს ბოსფორისა და დარდანელის სრუტეებს. რუსეთსა და უკრაინას შორის ომი გრძელდება, მათ შორის, ზღვაზეც. ფაქტობრივად, ეს არის დაპირისპირება დასავლეთის კოალიციასა და რუსეთს შორის. მაგრამ, თურქეთი აბალანსებს მეომარ მხარეებს, რათა შეინარჩუნოს თავისი კოზირი, როგორც მთავარი მოთამაშე შავი ზღვის აუზში. საქართველოს პორტები მნიშვნელოვანია როგორც ინფრასტრუქტურული პროექტების განვითარებისთვის, ასევე სამხედრო თვალსაზრისით. თუმცა საქართველოს არ გააჩნია საკუთარი ძლიერი ფლოტი და არც უსაფრთხოების გარანტიები დასავლეთის ქვეყნებიდან. მაშასადამე, ზღვაზეც საქართველოს უწევს დაბალანსება დიდი სახელმწიფოების ინტერესებს შორის.
ზემოაღნიშნული ფაქტორების გათვალისწინებით, სიტუაცია, საჭადრაკო ტერმინოლოგიით, ისე გამოიყურება, რომ საქართველო არის „დედოფლებით“ გარშემორტყმული „პაიკი“ და არ აქვს დამოუკიდებლად თამაშის შესაძლებლობა.
საქართველოს ისტორია გვიჩვენებს, რომ გეოგრაფიული მდებარეობით უდიდესი იმპერიების ინტერესების გადაკვეთაზე ვიყავით, მაგრამ შევძელით ჩვენი ტერიტორიის, ენის, სარწმუნოების, კულტურის შენარჩუნება. როდესაც სამხრეთ კავკასიაში ბატონობისთვის ბრძოლაში „დედოფლები“ ერთმანეთს ეჯახებიან, საქართველოს აქვს შესაძლებლობა გამოიყენოს მთავარი სახელმწიფოების წინააღმდეგობები თავისი ეროვნული ინტერესების დასაცავად. რამდენი იმპერია იყო, რომელიც ცდილობდა საქართველოს „სამუდამოდ“ დაპყრობას, გაქრა მსოფლიო რუკიდან!
ახლა საქართველო სამი იმპერიული პროექტის გადაკვეთაზეა: რუსული, ჩინური და თურქული. ევროკავშირის აღმოსავლეთით გაფართოება აუცილებელი ღონისძიებაა ევროპის ახალი საფრთხეებისგან დასაცავად. საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა სომხეთსა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში თავისი ქვეყნის პოზიციების განმტკიცების მიზნით რამდენიმე შეხვედრა გამართა. ეს არის ახალი შემობრუნება საფრანგეთის საგარეო პოლიტიკაში, რომელიც წინათ ტრადიციულად მიჰყვებოდა რუსეთთან თანამშრომლობის ხაზს. უკრაინისა და მოლდოვას ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი, სავარაუდოდ, დაჩქარდება. მაგრამ ყველაზე რთული თამაში წინ არის სამხრეთ კავკასიაში. აქ დიდი სახელმწიფოების ინტერესები იკვეთება და საქართველოს მომავალი ბედი დიდწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად ოსტატურად ითამაშებენ ქართველი პოლიტიკოსები ამ რთულ გეოპოლიტიკურ თამაშს თავიანთი ქვეყნის ინტერესებისთვის.
ავთანდილ წულაძე – პოლიტოლოგი, პოლიტოლოგიის დოქტორი
