ბრიტანული გაზეთის „ფაინენშელ თაიმსის“ (Financial Times) 24 მაისის ნომერში დაბეჭდილია ვრცელი სტატია სათაურით „სასწაულებს ნუ ელოდებით“: უკრაინა რუსეთის არმიის საზაფხულო შეტევის მოგერიებისათვის ემზადება“ (ავტორი – ქრისტოფერ მილერი), რომელშიც ფრონტზე შექმნილი სიტუაცია საერთო ჯამში საკმაოდ სკეპტიკურად არის გადმოცემული, უკრაინელთა სამწუხაროდ.
გთავაზობთ პუბლიკაციის შემოკლებულ ვერსიას:
უკრაინის არმია 3-წლიანი გამუდმებული ბრძოლებით დაღლილია, მაგრამ ჯარისკაცები პირობას დებენ მანამდე იბრძოლონ, სანამ „რუსების უკრაინელებზე გამარჯვების რწმენა არ გაქრება“. დონალდ ტრამპის მუქარებმა, რომ უკრაინას აღარ დაეხმარებოდა და სამშვიდობო პროცესიდან გავიდოდა, კიევი შეაშფოთა, ხოლო რუსეთი წააქეზა: კრემლი დიდ საზაფხულო კონტრშეტევისათვის ნიადაგს ამზადებს. უკრაინელი ჩინოვნიკები და ჯარისკაცები ვარაუდობენ, რომ საბრძოლო მოქმედებები კიდევ უფრო მეტად სისხლისმღვრელი იქნება და შეიძლება მთელი ომის ტრაექტორია შეიცვალოს.
ქვეყნის ხელისუფლებას ძველებურად ცეცხლის 30-დღიან შეწყვეტაზე აქვს აქცენტი, მაგრამ მისგან განსხვავებით, რიგით მოსახლეობას დაზავებისა და ომის დასრულებაზე ილუზიები არ აქვს. როგორც „ფაინენშელ თაიმსის“ ჟურნალისტებთან მათი საუბარი ადასტურებს, მოქალაქეების თქმით, არანაირი ნიშანი არ არის იმისა, რომ რუსეთი შეტევებს შეწყვეტს და რეალურ დათმობებზე დათანხმდება. მოსახლეობა ამაში დარწმუნდა, როცა უკრაინელი მომლაპარაკებლები თურქეთში ამას წინათ გამართული შეხვედრიდან კიევში, ფაქტიურად, ხელცარიელები დაბრუნდნენ.
ერთ-ერთი უკრაინელი ჩინოვნიკის თქმით, რუსი მთავარი მომლაპარაკებელი, კრემლის დელეგაციის მეთაური ვლადიმერ მედინსკი დაიმუქრა კიდეც, რომ მოსკოვის არმია დამატებით სუმისა და ხარკოვის ოლქებს დაიპყრობს. თვითონ ვლადიმერ პუტინსაც, როგორც ამბობენ, კურსკის ოლქში ყოფნისას თითქოსდა ნახევრად ხუმრობით უთქვამს – დადგა დრო მეზობელი სუმის ოლქიც ჩვენი იყოსო. მოგვიანებით კი მან უკვე ოფიციალურად განაცხადა, რომ რუსეთი სუმის ოლქში „უსაფრთხოების ბუფერულ ზონას“ ქმნის.
კრემლის მიმართ აშშ-ის მოყოყმანე და ხშირად შემრიგებლური პოლიტიკური კურსის წყალობით, რუსეთის ლიდერს გამბედაობა მოემატა. გასულ ორშაბათს, ვლადიმერ პუტინთან ორსაათიანი საუბრის შემდეგ დონალდ ტრამპმა ვოლოდიმირ ზელენსკის აცნობა, რომ უკრაინას, ალბათ, თვითონ მოუწევს რუსეთთან მოლაპარაკება, აშშ-ის შუამავლობის გარეშე.
არც ერვროპელები არ ჩქარობენ თავიანთი დაპირებების შესრულებას: მათი განცხადება უკრაინისათვის „უსაფრთხოების ძალების“ შექმნაზე, ალბათ, ქაღალდზე დარჩება
„დადგა დრო, რომ მკაცრ რეალობას თვალი გავუსწოროთ“, – ამბობს ეგორ ფირსოვი, უკრაინის პარლამენტის დეპუტატი, რომელიც იმავდროულად დრონების 109-ე ბრიგადის მეთაურიც არის, – „რუსეთის სიმტკიცემ შეიძლება დასავლურს გადააჭარბოს. პუტინი დარწმუნებულია, რომ უკრაინის დაჩოქებას შეძლებს. კრემლი თვლის, რომ ჩვენი კაპიტულაცია გარდაუვალია და მხოლოდ დროის საქმეა. ამერიკას ნებისმიერ დღეს შეუძლია დახმარების შეწყვეტა, ევროპას კი პუტინი სუსტად და გაუბედავად თვლის“.
ათასკილომეტრიანი ფრონტის ხაზის გასწვრივ ომი მკაცრ სასიკვდილო რიტმში შევიდა: ანალიტიკოსები და უშუალოდ ჯარისკაცები ვარაუდობენ, რიომ რუსების მასშტაბური შეტევა უახლოეს თვეებში დაიწყება.
უკრაინის აღმოსავლეთის ფრონტის სამხედრო მოსამსახურეების თქმით, რუსები სულ უფრო ფართოდ სარგებლობენ ბრძოლის ახალი მეთოდებით – ისინი აქტიურად სარგებლობენ მოტოციკლებით, „ბაგებით“ (მაღალი გამავლობის მქონე მცირე ავტომობილებით) და ელექტრო სკუტერებით. საიდ ისმაილოვი, რომელიც ადრე უკრაინელ მუსულმანთა მუფტია იყო, რუსების მოქმედებას „კალიების შემოსევას“ ადარებს, რომელიც ტალღისებური უსასრულო ნაკადით ესევიან ხოლმე უკრაინელთა პოზიციებს: „დანაკარგები რუსებს არ ადარდებთ. ისინი წინსვლას აგრძელებენ და შეტევის შემდეგ დანგრეულ ინფრასტრუქტურას და დამწვარ სახლებს ტოვებენ“.
რუსებს დახმარებას უწევს მძიმე არტილერია და მაღალტექნოლოგიური არტილერია. უკრაინის ჯარების თავდაცვას დიდ ზიანს აყენებს „პლანერული“ ბომბები, ახალი რაკეტები და დრონები, რომლებიც ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელებით მოქმედებს და შესაბამისად, მათ წინააღმდეგ რადიოელექტრონული მეთოდებით ბრძოლა უშედეგოა.
უკრაინის არმიამ ქალაქებიდან – ტორეცკიდან და ჩასოვ იარიდან უკან დაიხია – მათი შენარჩუნება უიმედო და ძვირადღირებული გახდა. არადა, ამ ქალაქებისთვის დასაპყრობად რუსეთის ჯარები ბრძოლას უკვე ერთ წელზე მეტი ხანია აწარმოებდნენ.
ევროპელი ექსპერტები თავიანთი კომენტარებით უკრაინელებს ამხნევებენ: „რუსები, მართალია, წინ მოიწევენ, მაგრამ თქვენც გმირულად უწევთ წინააღმდეგობას. ევროპის ქვეყნები არტილერიას მოგაწვდით და რუსებს უპირატესობა მალე შესამჩნევი აღარ იქნება“. მაგრამ ბრძოლის ველზე მყოფი უკრაინელი ჯარისკაცები სხვანაირად ფიქრობენ.
„მე ხშირად თავს ადამინად აღარ ვგრძნობ – უბრალოდ, ზომბი ვარ. ჩემი გონებრივი არეალი შეტევიდან შეტევამდე შემოიფარგლება. ახალ ამბები აღარ მაინტერესებს, მოვისმენ და ბრაზი კიდევ უფრო მემატება“, – ამბობს ქალაქ პოკროვსკთან ახლოს დისლოცირებული ერთ-ერთი უკრაინული ქვედანაყოფის მეთაური.
უკრაინის არმიას იმედგაცრუება ეუფლება. ოპტიმიზმი სულ უფრო მცირდება, ჯარისკაცები ქანცგაწყვეტილები არიან. მორალური სულისკვეთების დაქვეითება გრძელდება. ისეთი შეგრძნება აქვთ, რომ საომარი მოქმედებების მკაფიო გეგმა არ არსებობს. ამ დროს კი სიკვდილი ზეიმობს: რისთვის სწირავენ ჯარისკაცები თავიანთ სიცოცხლეს, ბევრისთვის უკვე გაუგებარი ხდება.
უკრაინის არმიის ელიტური ქვედანაყოფის – 47-ე მექანიზებული ბრიგადის ერთ-ერთი ბატალიონის მეთაურმა ალექსანდრე შირშინმა, რომელიც ამერიკული „აბრამსებით“ და გერმანული „ლეოპარდებით“ იბრძვის, ამას წინათ საყვედური გამოხატა სარდლობის მიმართ -სოციალურ ქსელში დაწერა, რომ ყველაზე საუკეთესო ტექნიკითაც კი შეუძლებელი ხდება დაგეგმვის დროს დაშვებული შეცდომების გამოსწორება, რომლის შედეგად პირადი შემადგენლობის სიცოცხლე საფრთხის ქვეშ დგება. „ბოლო თვეებში ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ჩვენს გასრესვას ჩვენივე სარდლობა ცდილობს. ჯარისკაცების სიცოცხლე მათ არ აღელვებთ და ისე გვექცევიან, თითქოსდა ჩვენ ფულიანი ხალხი ვართ და აქ სასეირნოდ ვართ წამოსულნი“, – ამბობს შირშინი, რომლის საყვედური უკრაინის გენშტაბშიც გახდა ცნობილი – სარდლობა საკითხს სწავლობს.
ომმა უკრაინის არმიის სარდლობაში მნიშვნელოვანი სისუსტეები გამოავლინა: კაცმა რომ თქვას, შეცდომები ადრეც ხდებოდა, მაგრამ ახლა განსაკუთრებით, ანუ ოფიცრებისა და ჯარისკაცების მომზადება ჯეროვნად არ ხდება. ბევრ შეცდომას სისტემური ხასიათი აქვს. ზოგიერთი რეფორმა მიმდინარეობს, მაგრამ ძალიან ნელა და გაჭიანურებულად.
უკრაინის არმიის ერთ-ერთ მთავარ და უმწვავეს პრობლემას ცოცხალი ძალით შევსება წარმოადგენს. კიევმა ყურად არ იღო დასავლელი მოკავშირეების რჩევა და ჯარში გასაწვევი ასაკის მინიმალური დონე არ შეამცირა – 25 წლამდე დატოვა. მონილიზაციას ისევ თან სდევს კორუფცია და იძულება – კვლავ ხშირია ჩასაფრებები, ქუჩაში ახალგაზრდების დაჭერები და მათი შავ ავტოფურგონებით წაყვანის შემთხვევები. კამპანია ჯარში მოხალისეების ჩაწერის თაობაზე ფაქტიურად უშედეგო აღმოჩნდა – მთელი უკრაინის მასშტაბით მხოლოდ რამდენიმე ასეულმა ახალგაზრდამ განაცხადა თავისი სურვილი ომში წასვლაზე. ამ დროს კი რუსეთის არმია წარმატებით „მარაგდება“ ახალწვეულებითა და მოხალისეებით (კონტრაქტების საფუძველზე).
ერთადერთ იშვიათ ნათელი წერტილი უკრაინის თავდაცვაში ისაა, რომ სწრაფი ტემპით ვითარდება დრონების წარმოება, რომლებიც მოწინააღმდეგეს მნიშვნელოვან ზიანს აყენებენ.
უკრაინის არმიაში არსებულ არასახარბიელო სიტუაციას ადასტურებს გენერალი ვალერი ჟალუზნიც, რომელიც ამჟამად დიდ ბრიტანეთში უკრაინის ელჩად მუშაობს. „სასწაულებს ნუ ელოდებით, რომლებიც უკრაინას მშვიდობას მოუტანს. ქვეყანას კოლოსალურად აკლია ადამიანური რესურსები, ასევე კატასტროფულია ეკონომიკური მდგომარეობა. ჩვენ მხოლოდ მაღალტექნოლოგიური ბრძოლის იმედი უნდა გვქონდეს, ანუ უკრაინის პრიორიტეტი ასეთი უნდა იყოს: მინიმუმი ცოცხალი ძალა და ეკონომიკური ხარჯები მაქსიმალური ეფექტის მისაღწევად“, – თქვა ელჩმა. უნდა ითქვას, რომ გენერალი ელჩის განცხადებამ დიდი აჟიოტაჟი გამოიწვია.
სერიოზულ პრობლემად რჩება რუსეთის სარაკეტო დარტყმები უკრაინის ქალაქების საცხოვრებელ კვარტლებზე და ღრმა ზურგში. ამჯამად რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი მუდმივი სამხედრო რეჟიმით მუშაობს და რაკეტებს გაორმაგებული რაოდენობით უშვებს. იგივე ითქმის რუსული დრონების წარმოებაზეც. უკრაინელებს კი ჰაერსაწინააღმდეგო „პეტრიოტის“ საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსებიდან გასაშვები რაკეტები უმთავრდებათ.
„რუსებმა დრონების გაუმჯობესება სწრაფად განახორციელეს, მათი ჩამოგდება სულ უფრო რთულდება. ადრე ტყვიამფრქვევებით ვაგდებდით, ახლა კი მათი სიჩქარე მაღალია და ვერ ვასწრებთ. დეფიციტურია „პეტრიოტის“ რაკეტები და F-16 ავიაგამანადგურებლები, რომლებსაც თანდათან ვკარგავთ“, – ამბობს ერთ-ერთი ოფიცერი.
უკრაინელი ჯარისკაცების თქმით, ქვეყანა ხანგრძლივი, ასიმეტრიული ბრძოლისათვის უნდა მოემზადოს. ამასვე იმეორებენ ჩინოვნიკებიც. „კიდევ რამდენ ხანს გაგრძელდება ასე?“, – ამ რიტორიკულ კითხვას უკრაინელები თვითონვე პასუხობენ: „მანამ, სანამ რუსებს იმის რწმენას არ გავუქრობთ, რომ ჩვენზე გამარჯვება შეუძლიათ“.
მოამზადა – სიმონ კილაძემ
