თურქეთის სახელმწიფო ტელე-რადიო კორპორაციის TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „თურქული საგარეო პოლიტიკის მაჯისცემა“ (ავტორი – ჯემილ დოღაჩ იფექი).

პუბლიკაციაში განხილულია ჩვენი მეზობელი თურქეთის საგარეო პოლიტიკური კურსი 2025 წლის განმავლობაში. მასალაში ხაზგასმულია აგრეთვე ის ღირებულებები, თუ რას ეფუძნება თურქული დიპლომატია.

გთავაზობთ სტატიას შემოკლებით:

სახელმწიფოს საგარეო პოლიტიკის პულსის შესანარჩუნებლად აუცილებელია ამ სახელმწიფოს პოტენციალის გამოვლენა. თურქეთი, თავისი მდიდარი ისტორიული მემკვიდრეობითა და გეოგრაფიული სტრატეგიული მდებარეობით, ერთ-ერთია იმ მცირერიცხოვან სახელმწიფოთაგან მსოფლიოში, რომელსაც აქვს ცივილიზაციის დამკვიდრების პოტენციალი. თუმცა მხოლოდ ისტორიული და გეოგრაფიული უპირატესობები არ არის საკმარისი მომავლის თურქეთის ასაშენებლად. ამ პოტენციალის რეალიზებისთვის საჭიროა ცნობიერება, ცოდნა და სამოქმედო გეგმა. მიმდინარე პერიოდში ეს ელემენტები მნიშვნელოვანი კომპონენტებია, რომლებიც საფუძველს ჩაუყრის ახალი მსოფლიო ცივილიზაციის მშენებლობას გლობალური კრიზისის პირობებში.

ცოდნა ინფორმაციის მიღებასა და ორიგინალურობაზე გადის. ეს კი გაბედულად მოქმედებასა და ახალი თაობების შეგნებულად ჩამოყალიბებას ნიშნავს. ყოფნა ცხოვრების ცენტრში მორალური ფასეულობების და ცნობიერების შემუშავებას ნიშნავს. მორალის ნაკლებობა იმ კრიზისების საფუძველია, რომელსაც მსოფლიო ამჟამად განიცდის. თურქეთს შეუძლია ცვლილებების შეტანა ამ სფეროში უნიკალური ცივილიზაციის პერსპექტივის შეთავაზებით.

არსებობს სამი ძირითადი პრობლემა, რომელიც თურქეთმა და, შესაბამისად, თურქულმა სამყარომ უნდა გადაჭრას: არასრულფასოვნების კომპლექსი, საკუთარ თავში არ ყოფნის განცდა და მიზნების ნაკლებობა. ისტორიის მანძილზე სხვებთან კონკურენციის ნაცვლად უნიკალური გზის არ პოვნა საზოგადოების ორიგინალურობას აზიანებდა. არასრულფასოვნების კომპლექსს რომ თავი დავანებოთ, თურქეთმა და თურქულმა სამყარომ საკუთარ იდენტობაზე უნდა გაამახვილონ ყურადღება. ამ ხარვეზების აღმოსაფხვრელად აუცილებელია ყურადღება გამახვილდეს ცნობიერებაზე, ცოდნასა და მოქმედებაზე. ცნობიერება საშუალებას აძლევს საზოგადოებას შეგნებულად აითვისოს საკუთარი იდენტობა. ცოდნა ცვლის უმეცრებას და ხელს უწყობს საზოგადოების წინსვლას ყველა სფეროში. მოქმედება ნიშნავს თეორიის რეალობად გადაქცევას კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმით.

მომავლის თურქეთი მიზნად ისახავს ახალი მსოფლიო ცივილიზაციის მშენებლობას. ეს ხედვა მოიცავს სამ ძირითად მოთხოვნას: ინჟინერიიდან არქიტექტურაზე გადასვლას, ერთგულებისა და კომპეტენციისთვის მნიშვნელობის მინიჭებასა და ეროვნული სახელმწიფოსა და ცივილიზებული სახელმწიფოს ერთ ერთ ჯგუფში გაერთიანებას. ამ მიზნის მისაღწევად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს დროულ მიდგომას ყველა სფეროში, ტექნოლოგიური ინფრასტრუქტურიდან სოციალურ სტრუქტურამდე. ამ ხედვის განსახორციელებლად სამი მნიშვნელოვანი რჩევაა საჭირო: იყავით ისეთი, როგორებიც ხართ, იცოდეთ ისტორია და თეორია, შეხედეთ მოვლენებს ჩვენი ქვეყნის პერსპექტივიდან. ცივილიზაციის უნიკალური გაგების განვითარება მხოლოდ ამ შეგნებული მიდგომით არის შესაძლებელი.

მომავლის თურქეთის ფორმირების ყველაზე მნიშვნელოვანი ელემენტი მორალი და ადამიანური ღირებულებები იქნება. მორალის ნაკლებობა იმ კრიზისის გულშია, რომელსაც მსოფლიო ამჟამად განიცდის. გადაწყვეტილებები ყველა სფეროში, ეკონომიკური კრიზისიდან პოლიტიკურ ქაოსამდე, შესაძლებელია, როდესაც ინდივიდები და საზოგადოებები გაითავისებენ მორალურ ჩარჩოს. ამ ეტაპზე, თურქეთის ისტორიულმა გამოცდილებამ და რელიგიურმა ღირებულებებმა შეიძლება შექმნას მსოფლიო მოდელი.

პრეზიდენტ რეჯეფ თაიფ ერდოღანის ხელმძღვანელობით თურქეთმა მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა ახალი ბალანსის დასამყარებლად, განსაკუთრებით რეგიონსა და მსოფლიოში. მისმა მიზანმიმართულმა ხედვამ და  მიდგომამ საშუალება მისცა თურქეთს მოეპოვებინა საპატიო პოზიცია საერთაშორისო ასპარეზზე. ამავდროულად, ნაციონალური მოძრაობის პარტიის ლიდერის, დევლეთ ბაჰჩელის დისკურსები, რომლებიც ხაზს უსვამს ეროვნულ ერთიანობას და სახელმწიფო ტრადიციებს, მნიშვნელოვანი შემავსებელი ელემენტი იყო ამ ხედვის რეალიზებაში.

თურქეთს აქვს პოტენციალი, გახდეს მნიშვნელოვანი აქტორი გლობალური ცივილიზაციის ხელახლა ჩამოყალიბებაში უახლოეს მომავალში. ამ პოტენციალის რეალიზებისთვის აუცილებელია ცნობიერების, ცოდნისა და მოქმედების ელემენტების ჰარმონიული განხორციელება. მორალზე, მეცნიერებასა და უნიკალურ იდენტობაზე დაფუძნებული მიდგომით თურქეთი იქნება იმედის წყარო არა მხოლოდ საკუთარი ხალხისთვის, არამედ მსოფლიოსთვისაც. ახალი მსოფლიო ცივილიზაციის აშენება თურქეთის ისტორიული მისიის შესაბამისი მიზანია და ამ მიზნის მიღწევა მხოლოდ ეროვნულ ცნობიერებაზე დაფუძნებული მუშაობითაა შესაძლებელი. შეიძლება ითქვას, რომ თურქეთი ამ მიმართულებით მტკიცე ნაბიჯებს დგამს სახალხო ალიანსთან ერთად.

მოამზადა სიმონ კილაძემ

წყარო: 

„დაე, გრენლანდიამ საკუთარი მომავალი თვითონ გადაწყვიტოს“, – ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულ სარედაქციო სტატიას, რომელშიც აშშ-ის არჩეული პრეზიდენტის პოზიციაა გაკრიტიკებული გრენლანდიის დაუფლების (თუნდაც ძალით)  სურვილთან დაკავშირებით:

1867 წელს რუსეთის იმპერიის მთავრობამ აშშ-ის ხელისუფლებას ალასკას ტერიტორია მიჰყიდა. უილიამ სიუარდი, აშშ-ის იმდროინდელი სახელმწიფო მდივანი და ექსპანსიის ენთუზიასტმა, ხელი მოაწერა შეთანხმებას, რომლის მიხედვით ამერიკამ რუსეთს 7,2 მილიონი დოლარი გადაუხადა 1,723,337 კვადრატული კილომეტრის ფართობის მქონე ტერიტორიაში, რაც იმას ნიშნავს, რომ ერთ აკრში (4046 კვ.მ.) ამერიკამ მხოლოდ 2 ცენტი გადაიხადა. შესაბამისად, ალასკის, ანუ უძრავი ქონების ასეთი ფასით გაყიდვა მსოფლიოს ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან და უდიდეს გარიგებად ითვლება.

თავის დროზე ალასკის ყიდვას „სიუარდის სიგიჟედ“ თვლიდნენ, სანამ კლონდაიკში ოქროს საბადო არ აღმოაჩინეს. შემდეგ ამას მოჰყვა ნავთობის უდიდესი მარაგის აღმოჩენაც… რუსებმა სინანული გამოხატეს, რომ იჩქარეს და ალასკა ამერიკას ჩალის ფასად დაუთმეს.

ახლა კი ერთმა ამერიკელმა, რომელიც თავისი ქვეყნის საზღვრების გაფართოებაზე ზრუნავს, მზერა ყინულოვან კუნძულს – გრენლანდიას მიაპყრო. დონალდ ტრამპმა ისევე როგორც პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს, ახლაც კვლავ გაიმეორა, რომ მას მსოფლიოში უდიდესი კუნძულის ყიდვა და მისი აშშ-ის შემადგენლობაში ხილვა სურს. ამ შემთხვევაში განსხვავება ალასკასთან შედარებით ისაა, რომ გრენლანდია გასაყიდად გატანილი არ არის.

დანია, რომელიც კუნძულზე სუვერენიტეტს განახორციელებს (თუმცა კუნძული ავტონომიის სტატუსით სარგებლობს), დონალდ ტრამპის სურვილი უარყო 2019 წელსაც და ახლაც იგივე გაიმეორა. როცა 2019 წელს დანიის იმდროინდელმა პრემიერმა-ქალმა მეტე ფრედერიკსონმა ტრამპის სურვილი „აბსურდად“ შერაცხა, გაბრაზებულმა აშშ-ის პრეზიდენტმა კოპენჰაგენში ვიზიტი გააუქმა.

ისე, დანიელებს, ალბათ, ავიწყდებათ, რომ 1917 წელს დანიის ხელისუფლებამ საკუთარი სურვილით გაყიდა ვირჯინიის კუნძულები და იცით ვის ჩაუგდო ხელში? იმავე ამერიკის შეერთებულ შტატებს, რომელმაც დანიის სამეფოს 25 მილიონი დოლარი გადაუხადა ოქროთი..

მისტერ დონალდ ტრამპი არ გამორიცხავს, რომ კუნძულის დაუფლებისათვის შეიძლება სამხედრო ძალაც კი გამოიყენოს, მაგრამ თეთრი სახლი იარაღის ასეთ ჟღარუნს უნდა მოერიდოს. ამ სურვილის სამხედრო ძალით განხორციელებას მსოფლიომაც წინააღმდეგობა უნდა გაუწიოს. რა მაგალითს მისცემს ამერიკა გრენლანდიის დაპყრობით ჩინეთს, რომელსაც თვალი ტაივანზე უჭირავს? აშკარაა, რომ ამ მხრივ დონალდ ტრამპს არ მოსწონს დიდი ბრიტანეთის მოქმედებაც, რომლის მიხედვით, ლონდონმა ჩაგოსის არქიპელაგი [რომლის ერთ-ერთ კუნძულზე – დიეგო გარსიაზე აშშ-ის ბაზაა განლაგებული] მავრიკიას დაუთმო.

მოკლედ, უმჯობესი იქნება გრენლანდიის საკითხი თვითონ გრენლანდიელებმა იზრუნონ და თავიანთი მომავალი ბედი თვითონვე გადაწყვიტონ.

მოამზადა სიმონ კილაძემ

წყარო: