თურქული სახელმწიფო ტელერადიოკომპანიის TRT-ის ვებ-გვერდზე რუბრიკით „აქტუალური თემის ანალიზი“ გამოქვეყნდა სტატია სათაურით „ჰაქან ფიდანის საგარეო პოლიტიკის ხედვა“ (ავტორი – მურათ იეშილთაში, პროფესორი, ანალიტიკური ცენტრის SETA-ს უსაფრთხოების კვლევების დირექტორი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
„საგარეო საქმეთა მინისტრმა ჰაქან ფიდანმა ელჩების მე-14 კონფერენციაზე ერთ-ერთი ყველაზე ყოვლისმომცველი სიტყვა წარმოთქვა, რომელიც ოდესმე ყოფილა ეროვნული საგარეო პოლიტიკის ხედვასა და სამინისტროს როლზე. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ გლობალური სისტემა განიცდის „კომპლექსურ და მრავალრიცხოვან კრიზისს“. ჰაქან ფიდანმა ყურადღება გაამახვილა არსებულ უსამართლობაზე, მზარდ რისკებზე და სისტემაში „ცვლილების“ აუცილებლობაზე. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ პრეზიდენტ ერდოღანის დროს თურქეთი, როგორც ერთ-ერთი წამყვანი სახელმწიფო, იქნება ახალი საერთაშორისო სისტემის ჩამომყალიბებელთა შორის. მისი თქმით, თურქეთის საუკუნის საგარეო პოლიტიკის ხედვა არის, „მათი ქვეყანა გახდეს ერთ-ერთი სისტემის შემქმნელი აქტორი“.
უდავოა, რომ თურქეთი მარტო არ იმოქმედებს, პირიქით, ის იმუშავებს სხვა ქვეყნებთან, რათა „დაამყაროს ინკლუზიური საერთაშორისო სისტემა“, როგორც ეს გააკეთა პანდემიისა და უკრაინის ომის დროს.
თავის გამოსვლაში ჰაქან ფიდანმა დაასახელა ოთხი ძირითადი სტრატეგიული მიზანი: „ჩვენს რეგიონში მშვიდობისა და უსაფრთხოების დამყარება, სტრუქტურულ საფუძველზე ჩვენი საგარეო ურთიერთობების დამყარება, კეთილდღეობის გარემოს განვითარება და ჩვენი გლობალური მიზნების წინსვლა“. ამ მიზნების მისაღწევად წინა პლანზე დგება მრავალი სფეროს კოორდინაცია ეკონომიკიდან თავდაცვამდე, ენერგიიდან კომუნიკაციამდე. თურქეთის საგარეო პოლიტიკის მიზანი რეგიონების, ქვეყნებთან დაახლოებაა. ფიდანის „ეროვნული საგარეო პოლიტიკური ხედვა“ სრულყოფილად შეესაბამება როგორც ერდოღანის ინტეგრირებულ პოლიტიკურ გაგებას, ასევე მთავრობის 2023 წლის საარჩევნო მანიფესტის აღქმას.
გასაგებია, რომ ჰაქან ფიდანის გაცხადებული მიზანი და ხედვა მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში რეალისტურია და ეფუძნება მის ოცწლიან საგარეო პოლიტიკურ გამოცდილებას. ასევე აშკარაა, რომ უკრაინის ომმა ახალი გაურკვევლობები და კონფლიქტები შემოიტანა გლობალურ სისტემაში. აფრიკაში სერიული გადატრიალებებით ახალი დიდი ძალების მეტოქეობის ეტაპი იქმნება. გლობალური და რეგიონალური ძალები ახალი კრიზისებისა და კონფლიქტების მოლოდინში არიან.
ასეთ გარემოში, ჰაქან ფიდანის მიერ გამოთქმული ეროვნული საგარეო პოლიტიკის ხედვა იკვებება როგორც საჭიროებით, ასევე ახალი საერთაშორისო სტატუსის ძიებით, რაც თურქეთმა აიღო. ეს ხედვა გამოიყურება ამბიციურად, მაგრამ არა თავგადასავლებით. იგი აფასებს ინსტიტუციონალიზაციას, ინტეგრაციას, პრინციპებს, მეგობრებთან და მოკავშირეებთან მუშაობას. თუმცა, მას აქვს რეალური მოლოდინები მიმდინარე კრიზისების გადაწყვეტასა და მართვაში. მან ასევე იცის უსაფრთხოების პრობლემების რისკები. რა თქმა უნდა, ეროვნული საგარეო პოლიტიკური ხედვის მიღწევა თურქეთისთვის მნიშვნელოვან კოორდინაციასა და შესაძლებლობების გაზრდას მოითხოვს. ამ ეტაპზე პრეზიდენტ ერდოღანის ეფექტური ლიდერობა და გამოცდილება ყველაზე დიდ უპირატესობად გამოირჩევა.
თურქეთის საუკუნის შესახებ თავისი ხედვის განსახორციელებლად, ჰაქან ფიდანი აჯამებს იმ როლს, რომელიც მან სამინისტროს დაავალა სამი სათაურით. საგარეო ურთიერთობების ყველა განზომილების ინვენტარიზაციის შენარჩუნება, პოზიციების წარმოქმნა მიმდინარე პრობლემებსა და სტრატეგიულ შესაძლებლობებზე და კოორდინაცია სამინისტროებსა და ინსტიტუტებს შორის.
ეს სამი მისია, რომელიც ჰაქან ფიდანმა დაუყენა საგარეო საქმეთა სამინისტროს, აიძულებს დიპლომატებს იყვნენ უფრო აქტიურები და პროდუქტიულები და გააძლიერონ დიპლომატიური ურთიერთობები, რომელიც თურქეთმა ბოლო წლებში მოიპოვა.
