საფრანგეთის ყოველკვირეულ გაზეთ „ლე ჟუღნალ დუ დიმანშ“-ში (Le Journal du Dimanche) გამოქვეყნებულია ფრანგი პოლიტოლოგის სებასტიან ბუსუას სტატია სათაურით „ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის 80 წლისთავი: როგორ გადავლახოთ განხეთქილება ევროპასა და რუსეთს შორის?“, რომელშიც ავტორი, უკრაინის ომისა და ნორმანდიაში მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის მორიგი იუბილეს ფონზე, დასავლელი პოლიტიკოსებისა და საზოგადოების საყურადღებოდ, კრემლთან დაპირისპირების განმუხტვის და სამშვიდობო დიალოგის დაწყების მეთოდზე საუბრობს.
გთავაზობთ პუბლიკაციის ტექსტს:
ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენ ცეცხლმოდებულ მსოფლიოში ვცხოვრობთ და როგორც ჩანს, უუნარო მოწმეები ვართ იმ ციკლის დასრულებისა, რომელიც 30 წელზე მეტი ხნის წინ დაიწყო – „ცივი ომის“ დამთავრებისა და საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ… იმ ციკლისა, რომლის დროსაც მსოფლიოში უპირატესობა ეძლეოდა პრობლემებისადმი მრავალმხრივ მიდგომას და საერთაშორისო სამართალს… ციკლისა, რომელიც მემკვიდრეობით გადმოგვეცა მეორე მსოფლიო ომის შედეგად – „მსგავსი საშინელების განუმეორებლობის“ სახელით.
გერმანელ ნაცისტთა მიერ ოკუპირებული საფრანგეთის ჩრდილოეთ ნაწილში – ნორმანდიაში – 1944 წლის 6 ივნისს მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის აღსანიშნავი ზეიმი, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის დამამთავრებელი სტადიად იქცა, სულ მალე გახდება ყოფილი სამ დიდ ანტიჰიტლერულ მოკავშირეს შორის არსებული ურთიერთობის უპრეცედენტო გამწვავების მოწმეც: ერთი მხრივ, ამერიკულ-ევროპული კავშირები ისეა დაძაბული როგორც არასდროს, მეორე მხრივ კი – შესუსტებულია ევროპისა და რუსეთის საუკუნებრივი ურთიერთობა, რომელიც ჯერ კიდევ პეტრე პირველის დროიდან იყო შენარჩუნებული.
ამჟამინდელი მოვლენებისა და საომარ მოქმედებათა შუქზე, რომელშიც მოსკოვი და კიევი არიან ერთმანეთთან დაპირისპირებულნი, ისმება კითხვა – რამდენად აუცილებელია რუსეთის მიწვევა ამ ღონისძიებაზე? ერთნი წინააღმდეგნი არიან – ისევე როგორც მათ არ სურთ რუსეთის მონაწილეობა პარიზის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებში, ხოლო მეორენი პირველთ არ ეთანხმებიან და მოუწოდებენ – „ნუ მივუდგებით ამ ისტორიულ ფაქტს დღევანდელი გადასახედიდან და ამჟამინდელი თვალსაზრისის საფუძველზე“.
ამ რთულ კითხვაზე პასუხის გასაცემად, ჩვენ ყურადღება უნდა მივაქციოთ სამ ფუძემდებლურ ელემენტს და თავი უნდა ავარიდოთ ევროპული სტილის საკმაოდ უპერსპექტივო პოლემიკას.
ევროპელთა შეგნება-ცნობიერების მიხედვით, სრულიად ნორმალურია არ მიიწვიონ ზეიმზე ვლადიმერ პუტინი იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ არ შეიძლება ისეთი ლიდერის მიპატიჟება ევროპულ მაგიდაზე, რომელიც, ბევრის აზრით, ევროპულ ფასეულობებს უტევს, უკრაინის კონფლიქტის სახით. ევროპელები თვლიან, რომ იმ დროს, როცა ვლადიმერ პუტინი სამშვიდობო მოლაპარაკების ინიცირებას არ ახდენს და ამჟამად უფრო მეტად ომის ესკალაციას ეწევა, ომში დაღუპულ ხსოვნის დღის აღსანიშნავ ღონისძიებაზე რუსეთის პრეზიდენტის ადგილი არ არის, ანუ მისი მონაწილეობა ზეიმში იმ ფასეულობებისადმი შეურაცხყოფა იქნებოდა, რომლებსაც საფუძველი 1945 წლის შემდეგ ჩაეყარა.
ამასთან, არ უნდა დაგვავიწყდეს ის ფაქტი, რომ ყირიმის მიერთების მიუხედავად, 2014 წელს, ვლადიმერ პუტინი მიწვეული იყო და მონაწილეობდა მოკავშირეთა ჯარების გადმოსხმის 70 წლისთავის ზეიმში (სწორედ მაშინ „დაიბადა“ ცნობილი „ნორმანდიის ფორმატი“, რომელმაც უკრაინისა და რუსეთის პრეზიდენტებს ერთმანეთთან შეხვედრის საშუალება მისცა). რა თქმა უნდა, ახლა ყველაფერი უფრო გართულებულია – ვლადიმერ პუტინი თუნდაც რომ მიიწვიონ, მისი საფრანგეთში ჩასვლა შეუძლებელია: ერთი მხრივ, არსებობს სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს მიერ გამოცემული ორდერი რუსი ლიდერის დაპატიმრების შესახებ (მართალია, ორდერის გამოყენება პრობლემატურია, მაგრამ მაინც), ხოლო მეორე მხრივ, რუსეთი მრავალეროვნული და მრავალკულტურულ ქვეყანას წარმოადგენს, რომელსაც ევროპასთან საუკუნეობრივი კავშირები აქვს და რომლის მნიშვნელოვანმა სამხედრო ძალისხმევამ (ყველაზე მეტად მეორე მსოფლიო ომში სწორედ რუსეთი დაზარალდა – 26 მილიონი მსხვერპლით!) ჰიტლერული რეჟიმის კრახი გამოიწვია. სწორედ ამიტომ კრემლი წარმოდგენილი უნდა იყოს – განურჩევლად იმისა, როგორიც არის დღეს რუსეთი. რუსეთის პრეზიდენტი ნორმანდიაში უნდა იყოს – იმიტომ, რომ ევროპელებმა რომც მოინდომონ, მეორე მსოფლიო ომის ისტორიას მთლიანად ვერ გადაწერენ და მოსკოვის დამსახურებულ როლს ვერ წაშლიან – საერთო მტრის – ნაცისტური გერმანიის განადგურების საქმეში.
ევროპამ, რომელიც ხშირად ბრალს სდებს მოსკოვს ისტორიის გადაწერის მცდელობაში, არ უნდა გამოიყენოს იგივე მეთოდი, რაშიც თავის დღევანდელ მოწინააღმდეგეს ადანაშაულებს. ორივე მხარის ამჟამინდელი დისკურსი, როგორც ჩანს, ევროპელებსა და რუსებს შორის დიალოგის გაწყვეტას გამოიწვევს მრავალი თაობის განმავლობაში. ეს რომ არ მოხდეს და ევროპა დენთის მუდმივ კასრად რომ არ იქცეს, ამ სავარაუდო პერსპექტივის წინააღმდეგ ბრძოლა ახლავე უნდა დავიწყოთ: რუსეთმა და ევროპამ ერთმანეთს ბევრი რამ მისცეს და ეს საუკუნეობრივი ტრადიცია უნდა გაგრძელდეს.
ევროპელებმა, კრემლის ლიდერის ნორმანდიაში მიწვევით, რუსებს სამშვიდობო მოლაპარაკებისათვის ძლიერი სიგნალი უნდა გაუგზავნონ – ჩვენ უნდა ვაჩვენოთ მოსკოვს, რომ დასავლეთი მტკიცედ დგას თავისი ფასეულობების დასაცავად, თუმცა იმავდროულად ღიაა დიალოგისათვის, მშვიდობიანი მომავლის სახელით.
ამ ისტორიულ ღონისძიებაში მიწვევამ რუსეთისათვის იმედის ახალი „ფანჯარა“ უნდა გამოაღოს ევროპულ სახლში შესასვლელად, საერთო ბედის ნიშნად, როგორც ამას საფრანგეთის პრეზიდენტი, გენერალი შარლ დე გოლი ესოდენ დიდი მცდელობით გეგმავდა. აუცილებელია ყველაფერი გაკეთდეს, რომ ის ბზარი, რომელიც არაბუნებრივად აშორებს ევროპის კონტინენტს ევრაზიული რუსეთისაგან, რაც შეიძლება მალე „შეხორცდეს“.
