ფრანგული ჟურნალი „ლე პუენი“ (Le Point) აქვეყნებს სტატიას სათაურით: „პუტინი მოლაპარაკების დროს: რა იმალება რუსი ლიდერის სტრატეგიასა და ტაქტიკაში?“ (ავტორი – ჟერარ აგო, საფრანგეთის ექს-წარმომადგენელი გაეროში). „უკრაინის კონფლიქტის მოსაგვარებლად ვლადიმერ პუტინისა და დონალდ ტრამპის საბოლოო მოლაპარაკების შედეგები შეიძლება ახლავე გამოვიცნოთ. რუსეთის პრეზიდენტის მხარეზეა ორი ფაქტორი: პირველი – მან კარგად იცის პოლიტიკური ვაჭრობა და მეორე – რუსეთის არმიას უპირატესობა აქვს ბრძოლის ველზე“, – ნათქვამია პუბლიკაციაში.
გთავაზობთ სტატიას მცირე შემოკლებით:
როცა ამერიკულ შუამავლობასთან დაკავშირებით ზოგიერთ კომენტარს და დასკვნებს ვკითხულობ, თანდათანობით ვხვდები, რომ მათი ავტორები არ ითვალისწინებენ იმ რთული პროცესის სპეციფიკას, რასაც მოლაპარაკება წარმოადგენს.
მოლაპარაკების საგნისა და ფორმისაგან დამოუკიდებლად, ეს პროცესი დაფუძნებულია გარკვეულ წესებზე და პროცედურებზე, რომელიც მრავალი წლის ტრადიციითაა განმტკიცებული და, შეიძლება ითქვას, მუდმივად მეორდება. ეს არის ერთგვარი არაფორმალური რიტუალი, რომელიც იშვიათად თუ ირღვევა – იმიტომ, რომ საკუთარი გამოცდილებით ვრწმუნდებით მის სარგებლობაში.
როცა თქვენ საქმე გაქვთ ისეთ ადამიანთან, რომლის მიმართ ერთგვარ შიშს განიცდით, ამ დროს მთავარია მოლაპარაკების დროს სიფრთხილე გამოიჩინოთ, ისაუბრეთ დაკვირვებით, წინ უეცრად ნუ გაიჭრებით, ნაბიჯ-ნაბიჯ იარეთ… მაგრამ ეს დარიგება იმ შემთხვევაში გამოგადგებათ, თუ თქვენ დონალდ ტრამპი გქვიათ: დარწმუნებული იყავით, რომ ვლადიმერ პუტინი კვალდაკვალ არ მოგყვებათ. რუსული დიპლომატია ნელია, დაყოვნებული, ფრთხილი და სისტემატური. მე პირადად გაეროს უშიშროების საბჭოში საკმაო ხანი ვიმუშავე და მერწმუნეთ, კარგად შევისწავლე რუსული მიდგომები მოლაპარაკების დროს.
პუტინი – იდეალური მომლაპარაკებელი?
ნებისმიერი მოლაპარაკება იწყება მეტოქეზე დაკვირვების ეტაპით, როცა იგი მუდმივად იმეორებს და იმეორებს თავის ყველაზე ხისტ პოზიციებს, სანამ ნამდვილი ვაჭრობა დაიწყება.
პარადოქსულია, მაგრამ ფაქტია: ნებისმიერ მოლაპარაკებას წინ უძღვის განცხადებები, რომლის დროსაც თითოეული მხარე ფიცს სდებს, რომ უკან არავითარ შემთხვევაში არ დაიხევს. ამ დროს უნებლიედ შეიძლება გაგახსენდეს გორილა, რომელიც მეტოქესთან ჭიდილის წინ ღმუის და მკერდზე მუშტებს იბაგუნებს შესაშინებლად და თუ დაშინების აქტი დამთრგუნველ შედეგს არ გამოიღებს, მაშინ პირდაპირ შეეტაკება. ამერიკულ პოლიტიკური ტრადიციაში ამ წინასწარმა ეტაპმა მიიღო შესაბამისი სახელი chest banging ანუ „მკერდზე მუშტის ცემა“.
არადა, დიპლომატის ხელოვნება იმით გამოიხატება, რომ ამ რიტუალის შესრულების დროს „მოლაპარაკების კარი მთლიანად არ დახუროს“, ან, უფრო ზუსტად, გააღოს კარი ისეთნაირად, რომ შემდეგ მისი დაუყოვნებლივ მიჯახუნება შეეძლოს, თუ მოლაპარაკება ვერ მოხერხდება. ამიტომაც მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, თავდაპირველი დაუთმობლობა-ჯიუტობის გამოხატვა სავალდებულო რიტუალია და არ ნიშნავს იმას, რომ მოლაპარაკება წინასწარ უკვე ჩაშლისთვისაა განწირული.
სწორედ ასეთ მდგომარეობაში ვიმყოფებით რუსეთისა და უკრაინის სიტუაციასთან დაკავშირებით. შუამავალმა – აშშ-მა – მოსკოვს ის დათმობები წარუდგინა, რასაც მან კიევთან მიაღწია – ცეცხლის 30-დღიანი შეწყვეტა, იმ იმედით, რომ ერთი თვის განმავლობაში მომზადდება ძირითადი მოლაპარაკება სამშვიდობო ხელშეკრულების დასადებად. ვლადიმერ პუტინმა ისეთი რეაგირება მოახდინა, თითქოს მან ტრადიციული რუსული დიპლომატიის სახელმძღვანელოს პუნქტებით ისარგებლა: მან სრულიად მოსალოდნელად – ჯიქურად არ უარყო ამერიკული წინადადება, უფრო მეტიც – მან ფრთხილად გამოხატა თავისი პრინციპული თანხმობა, მაგრამ ამ დროს შეაპარა თავისი პირობებიც, რომლებმაც არსებითად შეცვალეს პოტენციური გარიგება რუსეთის სასარგებლოდ. ამრიგად, რუსმა ლიდერმა ორ მიზანს მიაღწია: ერთი მხრივ, მას შეუძლია თავისი კეთილი ნება აჩვენოს თეთრ სახლს, სადაც ზის ხელისუფლების მოყვარული, მაგრამ იმავდროულად გრძნობიერი და არაპროგნოზირებადი ლიდერი, მეორე მხრივ კი, იგი დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციას ამოწმებს, თუ რა დონით დათანხმდება ის კრემლის მოთხოვნებს. ამ თვალსაზრისით, ვლადიმერ პუტინს აქვს ოპტიმიზმის საფუძველი, თუ გავითვალისწინებთ იმას, თუ რამდენად დაუნდობლად და ცინიკურად ეპყრობოდა ბოლო დრომდე ტრამპის ადმინისტრაცია უკრაინას.
„თქვენ საქმეს თქვენვე მიხედეთ, ხელებიც დამიბანია“
ამ პირობებში ნაადრევი იქნებოდა მტკიცება, რომ ვლადიმერ პუტინის ქცევა-მოქმედება ნიშნავს უარს მოლაპარაკებაზე, რომ მისი მიზანია უკრაინის დამონება და რომ იგი სხვა არაფერზე არ დათანხმდება. შესაძლოა ეს ასეც არის, მაგრამ რუსეთის პასუხი იმდენად შეესაბამება მოლაპარაკების წაყვანის დახვეწილ ტაქტიკას, რომ მე პირადად ძალიან ფრთხილად ვიქნებოდი შეფასებების გაკეთებაში და ნაადრევ დასკვნებს არ გავაკეთებდი სატელეფონო საუბრების ამ რაუნდში, როცა მთავარი შეხვედრა ჯერ წინ არის.
ნებისმიერ შემთხვევაში შეიძლება დამაჯერებლად ითქვას, რომ რუსეთის პრეზიდენტი – ისევე, როგორც ყოველი მომლაპარაკებელი, რომელიც მის ადგილზე აღმოჩნდებოდა – ძალიან მაღლა აწევდა თამასას, რათა მოწინააღმდეგესთან ვაჭრობის დროს დამატებითი დათმობები მიიღოს. კაცმა რომ თქვას, ყოველი მოლაპარაკების მიზანი სწორედ ეს არის. მოითხოვს თუ არა იგი მეტს, რომ ნაკლებით დაკმაყოფილდეს, ან ცდილობს თუ არა იგი მისთვის არასასურველი სცენარის რეალიზებას, ამას უახლოესი კვირები გვაჩვენებს.
რაც უფრო დრო გადის, მით მეტი იქნება დამოკიდებული შუამავალზე, რომლის ძირითად სისუსტეს ხელშეკრულების რაც შეიძლება სწრაფად დადების სურვილი წარმოადგენს. ნათქვამია, მოჩქარეს მოუგვიანდესო. და მაინც, გადაწყვეტს თუ არა ვაშინგტონი მოსკოვზე ხმის აწევას? მან კიევს ხელები უკვე გადაუგრიხა, მოსკოვი კი კერკეტი კაკალია. ამასთან დაკავშირებით, დონალდ ტრამპს შეიძლება გული გაუტყდეს მშვიდობის მიღწევაში და ერთ-ერთს ან ორივეს დააბრალოს – „სიტუაცია ჩიხში შეგყავთ, მე ვერაფერს გიშველით, რაც გინდათ ის ქენით, მე ხელები დამიბანიაო“.
ძალა ძლიერებისა
ამ მომენტიდან დაწყებული აშკარა გახდება თვით მოლაპარაკების საფუძველი – ანუ მხარეთა ძალა. არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად სამართლიანი იქნება უკრაინის მოთხოვნები და რაოდენ მამაცობას გამოიჩენს უკრაინელი ხალხი – კიეველი მომლაპარაკებლები ვერ შეძლებენ გარდატეხა შეიტანონ ძალთა რეალურ ბალანსში, რომელიც მოლაპარაკების მხარეთა უკან დგას. სწორედ უძლიერესი და არა უფრო მეტად დახელოვნებული მომლაპარაკებელი მოახვევს თავს საკუთარ წესებს მეორეს. მოლაპარაკების შედეგები 90%-ით განისაზღვრება იმ მხარის ძლიერებით, რომელსაც აქვს შესაძლებლობა მოწინააღმდეგე აიძულოს დათანხმდეს წაყენებულ პირობებს, ხოლო 10%-ით – მომლაპარაკებლის ტალანტით.
ბრენოსმა – კელტების ტომის ბელადმა, რომელმაც IV საუკუნის დასაწყისში რომი გაანადგურა – იცოდა ეს ყველაფერი, როცა თავის მახვილს სასწორზე დებდა ხოლმე და ხმამაღლა აცხადებდა – “vae victis!” – “ვაი დამარცხებულს!“ (ლეგენდის თანახმად, როცა რომაელები ოქროს დიდი ხნის განმავლობაში ზუსტად წონიდნენ ხარკის გადასახდელად, ბრენოსმა იძრო მახვილი და სასწორს დაარტყა – რას წონით ამდენ ხანს, რაც გაქვთ, მთლიანად მომეცითო). ამით მან ბოლო მოუღო რომაელთა დავას სასწორის სიზუსტეზე. დღეს დონალდ ტრამპი არამარტო იღებს ამ რეალობას, არამედ იგი თავის მიზნებშიც იყენებს – ყოველგვარი შეზღუდვისა და სინდისის ქენჯნის გარეშე. ამიტომაც არ არის გამორიცხული, რომ მას შეუძლია ისარგებლოს მომენტით და ძალის ბერკეტი იმ ქვეყნის მიმართ გამოიყენოს, რომლის ერთადერთ ნაკლოვანებას მისივე სისუსტე წარმოადგენს. რესპუბლიკელს ხომ სუსტები ეზიზღება და პატივს მხოლოდ ძლიერებს სცემს.
მოამზადა სიმონ კილაძემ
