ბრიტანული გაზეთის „დეილი ტელეგრაფის“ (The Daily Telegraph) 13 თებერვლის ნომერში გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „მშვიდობა ახლა უკვე ტრამპისა და პუტინის ხელშია: ბრიტანეთმა ეს რეალობა უნდა გაითვალისწინოს“ (ავტორი – როლანდ ოლიფანტი), რომელშიც გაანალიზებულია უკრაინის პერსპექტივა, დონალდ ტრამპისა და მისი ადმინისტრაციის წევრების მიერ ბოლო დროს გაკეთებული განცხადებების ფონზე.
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
გახსოვთ აშშ-ის დაპირება – „არაფერი უკრაინაზე უკრაინის გარეშე“? რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის დროიდან ეს იყო ვაშინგტონის მანტრა, რომ მონაწილეობა არ მიეღო ნებისმიერ მოლაპარაკებასა და დიპლომატიურ თამაშებში ორ ზესახელმწიფოს შორის მესამის დანაწილების მიზნით.
მაგრამ მანტრა დღეს უკვე აღარ არსებობს.
ვლადიმერ პუტინთან იმ სატელეფონოს საუბრის შედეგად, რომელსაც დონალდ ტრამპმა „ძალზე პროდუქტიული“ უწოდა, აშშ-ისა და რუსეთის პრეზიდენტები შეთანხმდნენ, რომ „ჩვენი შესაბამისი გუნდები დაუყონებლივ შეუდგებიან მოლაპარაკებას“.
თუ ეს მართლაც ასე იქნება, მაშინ მომხდარი ფაქტი ვლადიმერ პუტინის მსოფლმხედველობის გამარჯვებას ნიშნავს.
რუსეთის პრეზიდენტი ყოველთვის თვლიდა, რომ მხოლოდ ის ქვეყნები არიან ნამდვილად სუვერენულები, რომლებიც სხვების ბედს განსაზღვრავენ და წყვეტენ. იგი ყოველთვის დარწმუნებული იყო, რომ რუსეთი გახდება ერთ-ერთი ისეთი ქვეყანა (აშშ-სთან და ჩინეთთან ერთად), რომელსაც მსოფლიოს გადანაწილების უფლება და უნარი ექნება. აი, სწორედ ამიტომ სურდა მას ყოველთვის, რომ უკრაინის ბედზე ელაპარაკა მხოლოდ ვაშინგტონთან და არა კიევთან. ყველა დანარჩენთან ამ თემის განხილვა კრემლს საკუთარი თავის დამცირებად მიაჩნდა.
მაგრამ პუტინის თავმოყვარეობის გამარჯვება ომში [რუსეთის] გამარჯვებას არ ნიშნავს. ყოველ შემთხვევაში, ასე არ უნდა იყოს.
პიტ ჰეგსეთმა, დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციის თავდაცვის მინისტრმა, ძალიან მკვეთრად და მკაცრად გამოხატა აშშ-ის პრეზიდენტის მიერ დანახული მსოფლიოს კონტურები ოთხშაბათს ბრიუსელში გამართულ „რამშტეინის“ საკონტქტო ჯგუფისა და ნატოს თავდაცვის მინისტრების შეხვედრაზე.
რუსეთის მიერ ოკუპირებული ტერიტორიები უკრაინას არ დაუბრუნდება, – თქვა მან, რაც გულისხმობს საომარი მოქმედებების გაყინვას ფრონტის ამჟამინდელი ხაზის გასწვრივ. უკრაინა ვერ გახდება ნატოს წევრი – შესაბამისად, კიევს არ ექნება უსაფრთხოების გარანტიები ალიანსის ხელშეკრულების მე-5 პუნქტის მიხედვით. უკრაინაში აბსოლუტურად არ იქნება არანაირი ამერიკული სამხედრო ქვედანაყოფი გაგზავნილი – საერთაშორისო სამშვიდობო კონტინგენტის ჩარჩოებში.
ეს კრემლსა და თეთრ სახლს შორის დადებული ძალიან შავ-ბნელი გარიგებაა, რომელიც რუსეთს მიტაცებული მიწებს უნარჩუნებს და უკრაინას მოწყვლადს გახდის რუსეთის მეორე თავდასხმისათვის უახლოეს წლებში.
ამასთან, პიტ ჰეგსეთმა უკრაინას ერთგვარი უსაფრთხოების გარანტიაც მისცა და განაცხადა, რომ არ განმეორდება ე.წ. „მინსკის შეთანხმებები“, ანუ წინა ორი შეთანხმება, რომლის პირობებს მოსკოვი თავისი ძალების გადაჯგუფებისათვის იყენებდა უკრაინაზე თავდასხმის მზადებისათვის. თუ ეს დაპირება შესრულდება და უკრაინა შეინარჩუნებს კიევს, ხარკოვს, ოდესას, ხერსონს და დნეპრს, თუ უკრაინა დარჩება თავისუფალი და მას აყვავების შესაძლებლობა მიეცემა, მაშინ შეიძლება ითქვას, რომ უკრაინელმა ხალხმა გაიმარჯვა.
დიახ, საშინელი ფასით და არასრული მშვიდობის პირობებში, მაგრამ მაინც გამარჯვება და იმის იმედი, რომ უკრაინას მომავალი ექნება. ბრიტანეთს და სხვა მოკავშირეებს, რომლებიც მხარს უჭერდნენ უკრაინას რუსეთის თავდასხმის დღიდან, ასევე შეუძლიათ პრეტენზია ჰქონდეთ თავიანთ წვლილზე ამ გამარჯვებაში.
მაგრამ არის ერთი გასაჭირი: მისტერ პიტ ჰეგსეთმა ძალზე ზუსტად და ნათლად გადმოსცა მისტერ დონალდ ტრამპის პოზიცია – ისე, რომ ამას ბავშვიც კარგად გაიგებდა: ამერიკა არ არის დაინტერესებული არც უკრაინის და არც ევროპის უსაფრთხოების უზრუნველყოფით.
ამრიგად, მშვიდობის შენარჩუნების ფორმა დამოკიდებული იქნება თვითონ ევროპის მიდგომებზე, დიდი ბრიტანეთის ჩათვლით. მოკლედ, „თქვენს თავს თქვენვე მიხედეთ“.
ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა კირ სტარმერმა და მისმა კოლეგებმა ლა-მანშის იქითა ნაპირზე უნდა გადაწყვიტონ, სურთ მათ ევროპის კონტინენტის ბედის განსაზღვრა თუ ეს საქმე, რომელიც მათ უნდა გააკეთონ, მოსკოვსა და ვაშინგტონს დაუტოვონ გადასაწყვეტად.
რასაკვირველია, თუ ევროპაზე თვითონ ევროპელები იზრუნებენ, ეს ნიშნავს მასშტაბურ ინვესტიციების ჩადებას შეიარაღებულ ძალების განვითარებისათვის, სამხედრო მრეწველობის გაფართოებას – რუსეთის სამომავლო თავდასხმის შესაკავებლად, არამარტო უკრაინაზე, არამედ ნატოს ევროპულ ნაწილზეც.
ეს ნიშნავს იმას, რომ საჭირო იქნება ხისტი კომპრომისებისა და პოლიტიკურად რთული გადაწყვეტილებების მიღება ფინანსების ხარჯვასთან დაკავშირებით, მაგრამ ეს შეიძლება მოგვარდეს.
უკრაინას ამჟამად ევროპაში ყველაზე მრავალრიცხოვანი, საომარ ოპერაციებში გამოწრთობილი და ბრძოლისუნარიანი არმია ჰყავს.
თუ დიდი ბრიტანეთი და სხვა მოკავშირეები თავიანთ დაპირებას შეასრულებენ, მათ შეუძლიათ კონტინენტის საიმედო თავდაცვა უზრუნველყონ – ბარენცის ზღვიდან და ხარკოვიდან კერის საგრაფომდე. ირლანდიის ნეიტრალიტეტიც დამოკიდებული იქნება იმაზე, იმუშავებს თუ არა შეკავების ევროპული ფაქტორი აშშ-ის მონაწილეობის გარეშე.
ალტერნატივა, სავარაუდოდ, ასეთი სახით შეიძლება გამოიხატოს:
რამდენიმე წლის შემდეგ ვლადიმერ პუტინი უკრაინაში კვლავ დაბრუნდება და ხარკოვს და კიევს დაიპყრობს, შემდეგ, იქნება რა დარწმუნებული იმაში, რომ ალიანსის წევრები კოლექტიური უსაფრთხოების პრინციპს (მე-5 პუნქტს) დაარღვევენ, შეიჭრება ნატოს ქვეყნებში
სრულიად დასაშვებია, რომ ევროპაში ვლადიმერ პუტინის გავლენა გავრცელდება და ბრიტანეთიც და ევროპაც ისეთ პირობებში იცხოვრებენ, როგორც რუს დიპლომატებს უყვართ ხოლმე თქმა – „ევროპული უსაფრთხოების ახალი არქიტექტურის პირობებში“. ევროპაში უპირატესობა ვლადიმერ პუტინის ხედვებს ექნება – „ძლიერებმა სუსტებზე უნდა იბატონონ“.
ეს არავის არ უნდა გაუკვირდეს.
მისტერ დონალდ ტრამპის რიტორიკა თანმიმდევრულია: აშშ-ის ინტერესების აქცენტის გადახრა ევროპიდან წყნარი ოკეანის რეგიონისაკენ ჯერ კიდევ ბარაკ ობამას პრეზიდენტობის დროს დაიწყო. ამერიკელებს გაღიზიანება ევროპელთა პოზიციის გამო – მუდამ აშშ-ის იმედზე ყოფნით – დონალდ ტრამპამდე გაუჩნდათ.
ამჟამად ამერიკელების გაღიზიანება ევროპელთა მიმართ რუსეთ-აშშ-ის ურთიერთობის დათბობითაც ღრმავდება. დონალდ ტრამპმა განაცხადა, რომ მან და პუტინმა ერთმანეთთან ვიზიტების თაობაზე მოილაპარაკეს. ანუ ის სანიტარული კორდონი, რომელიც დასავლეთის ქვეყნებმა მოსკოვის გარშემო შექმნეს ვლადიმერ პუტინის იზოლირების მიზნით, უშედეგო გამოდგა.
დღემდე საგარეო საკითხებში ერთიანობა ნატოს ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ მხარეს წარმოადგენდა, მაგრამ ერთი საათიც არ იყო გასული აშშ-ის თავდაცვის მინისტრის ნათქვამიდან უკრაინის შესახებ, რომ ალიანსის გენერალურმა მდივანმა მარკ რიუტემ [ევროპელმა] პიტ ჰეგსეთი [ამერიკელი] ფაქტიურად გააკრიტიკა და მოუწოდა ამერიკას სიფრთხილე გამოიჩინოს პუტინთან მოლაპარაკების დროს: „ჩვენ შეგვიძლია ბევრი ვილაპარაკოთ წინსვლისა [და პრობლემების მოგვარების] უკეთეს გზებზე… მაგრამ მოდით ამ გზის ძიებისას თავს იმაზე უფრო ბრძენად ნუ წარმოვიდგენთ, ვიდრე ვართ“, – განაცხადა მან პრეს-კონფერენციაზე.
სხვათა შორის, ნატოს რამდენიმე წევრი ქვეყანა გახარებულია ზოგიერთი იმ განცხადებით, რომლებიც პიტ ჰეგსეთმა გააჟღერა უკრაინის მიმართ. გერმანელი დიპლომატები უკვე დიდი ხანია გამოხატავენ სკეპტიციზმს უკრაინის მიერ ოკუპირებული მიწების დაბრუნების საკითხში, არაფერი რომ ვთქვათ მათ ნეგატიურ დამოკიდებულებაზე ქვეყნის ნატოში წევრად მიღების მიმართ.
ვოლოდიმირ ზელენსკისათვის ასეთი სიტუაცია, შეიძლება ითქვას, ანაზდეულ-მოულოდნელი არ ყოფილა. ამ დღეებში უკრაინის პრეზიდენტი შიშობდა, რომ მას აშშ-რუსეთის მოლაპარაკებიდან „გამორთავდნენ“.
ომი ჯერ დასრულებული არ არის. იმედია, ვოლოდიმირ ზელენსკი როგორც უნარიანი და მოტივირებული სახელმწიფო მოღვაწე, ყველა შესაძლებლობას გამოიყენებს, რომ გარიგება უკრაინისათვის მომგებიანი აღმოჩნდეს.
წინ კიდევ ბევრი საკითხის მოგვარება მოგვიწევს, მით უმეტეს, რომ ცეცხლის შეწყვეტის მოლოდინში ფრონტზე საომარი მოქმედებები უფრო გამძაფრდება. ამასობაში დიდი ბრიტანეთი და ევროპა საკუთარ თავს კითხვა უნდა დაუსვან – უნდათ თუ არა მათ მოლაპარაკების მაგიდაზე დასხდომა თუ მხოლოდ მენიუს სიაში ყოფნას ამჯობინებენ.
დადგა გადაწყვეტილების მიღების დრო.
