„უკრაინულ ოჯახებში ძალადობის შემთხვევები სწრაფად მატულობს“, – იუწყება ბრიტანული გაზეთი „გარდიანი“ (The Guardian) სტატიაში, რომლის სათაურია „განა მე ჩივილი შემიძლია, სანამ ომი არ დამთავრდება?“- ძალადობის დილემა უკრაინულ ოჯახებში (ავტორი – რუში კუმარი). ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ძალადობის მომრავლება ფრონტის წინა ხაზიდან დაბრუნებულ მამაკაცებში ფსიქოლოგიური პრობლემებითაა გამოწვეული. უკრაინელი ცოლები ქმრებისგან ცემას მორჩილად იტანენ, როცა მათი მეუღლეები სამხედრო მოსამსახურეები არიან.
გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:
გასულ წელს უკრაინაში ოჯახური ძალადობის თითქმის 300 ათასამდე ფაქტი დაფიქსირდა, მაგრამ ეს არასრული მონაცემებია – იმიტომ, რომ თუ ძალადობაში მამაკაცები – სამხედრო მოსამსახურეები ფიგურირებენ, ამ დროს მათი ცოლები, დები და დედებიც კი, ცემას იტანენ და ხშირ შემთხვევაში დუმილს ამჯობინებენ.
მიმდინარე წლის მაისში სოციალურ მუშაკს ლიუბოვ ნედორიზს ხარკოვის ოლქის ქალაქ პერვომაისკის პოლიციიდან დაურეკეს და შეატყობინეს, რომ ფრონტიდან დაბრუნებულმა 30 წლის მამაკაცმა დედა სცემა. შუა ხნის ქალი იძულებული გახდა პოლიციისათვის დახმარება ეთხოვა. ლიუბოვ ნედორიზი, რომელიც ნაცემ ქალს შეხვდა, ამბობს: „მომიყვა, რომ მისი ვაჟი ადრე მშვიდი და წყნარი ადამიანი იყო, უმაღლესდამთავრებულია, ჰყავდა საცოლე… მაგრამ ყველაფერი შეიცვალა მას შემდეგ რაც ის ფრონტზე გაიწვიეს, ხარკოვთან ახლოს. უკან გაბოროტებული დაბრუნდა, საცოლეს სცემა, ხოლო როცა დედა მის შეჩერებას შეეცადა, მუშტები მასაც უთავაზა“.
უკრაინაში სამხედრო მოსამსახურეების მიერ ნაცემი ქალების რაოდენობა მკვეთრად მატულობს. ოჯახებში მეორე ფრონტია გახსნილი და ამ დროს ქალები დამარცხებულ მხარეს წარმოადგენენ.
უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, 2023 წელს პოლიციამ ოჯახური ძალადობის 291 ათასი ფაქტი დააფიქსირა, რაც 20%-ით მეტია 2022 წელთან შედარებით. ექსპერტები და სოციალური მუშაკები ელოდებიან, რომ 2024 წელს მაჩვენებლები ისევ გაიზრდება. მიმდინარე წლის ორ თვეში საჩივრების რაოდენობა ოჯახურ ძალადობაზე, რომლებიც სისხლის სამართლის დანაშაულს წარმოადგენს, უკვე 56%-ით არის მომატებული გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით.
გაეროს დემოგრაფიული ფონდის წარმომადგენლის დიანა მასიმოს თქმით, რომელიც უკრაინულ ოჯახებში გენდერული ნიშნით ძალადობის კვლევით არის დაკავებული, ეს მონაცემები მხოლოდ „აისბერგის ზედა ნაწილს“ წარმოადგენს, სინამდვილეში სიტუაცია ბევრად მძიმეა. „საერთოდ, უკრაინაში ოჯახური ძალადობა ტრადიციულად საიდუმლოს წარმოადგენდა და საჯაროდ არ მჟღავნდებოდა. ასე იყო ჯერ კიდევ კონფლიქტის დაწყებამდეც, მაგრამ ომიანობის დროს ჩნდება სტრესის ფაქტორი, რის შედეგად ინგრევა ოჯახები, ადამიანები დევნილები და ლტოლვილები ხდებიან, ღარიბდებიან, ქონებას კარგავენ, მუდამ სარაკეტო და საავიაციო დაბომბვების ქვეშ არიან, რაც საბოლოო ჯამში მათ ფსიქოლოგიურ მდგომარეობასაც აუარესებს. ჭეშმარიტად, უკრაინელი ქალები იძულებულნი არიან სამმაგი დატვირთვა გადაიტანონ. ფრონტზე მამაკაცები მიდიან, ქალის მხრებზე რჩება მთელი ოჯახის შენახვა, თანაც დახმარების გარეშე“, – ამბობს დიანა მასიმო.
კიდევ ერთი სპეციალისტის, ივანა კოვალჩუკის თქმით, არის ტენდენცია, რომ ქალები ნაკლებად ჩივიან იმ შემთხვევაში, როცა ოჯახური ძალადობა ომის მონაწილეებისაგან და ვეტერანების მხრიდან ხორციელდება. თუ ვინმე წერს საჩივარს, ისინიც ბოდიშს იხდიან, რომ ომის დროს, როცა ქვეყანა საფრთხეშია, პირადულ მდგომარეობაზე ჩივიან: „ეს ის სფეროა, სადაც პატრიარქალური ტრადიციები ჯერ კიდევ ძლიერია. ქალები ხშირად საკუთარ თავს ასეთ კითხვას უსვამენ: აბა, როგორ შეიძლება იმ მამაკაცს – ქმარს, შვილს, მამას ან ძმას – რომელიც ფრონტიდან დაბრუნდა, გმირია და ერის წინაშე მოვალეობა მოიხადა, მას პოლიციაში უჩივლო? ასეთ აზრებს ძალიან ხშირად ვისმენთ“.
სახლში დაბრუნებული სამხედრო მოსამსახურეების პოსტ ტრამვატული სტრესული დარღვევების გახშირებული ფაქტებიდან გამომდინარე, დიანა მასიმო იმ მამაკაცებს, რომლებიც ოჯახური ძალადობის სუბიექტები გახდნენ, „ომის სისასტიკის მსხვერპლთ“ უწოდებს. ლიუბოვ ნედორიზი მას ეთანხმება და ამბობს: „ჩვენი ქმრები, შვილები და ძმები, ომიდან სრულიად შეცვლილები ბრუნდებიან. შეიძლება ფიზიკურად არაფერი სჭირთ, არ დაჭრილან, მაგრამ მათ ფსიქიკა უკვე მოშლილი აქვთ, ამდენი საშინელი სიკვდილის შემყურე. ისინი შინაგანად ძალიან ტრავმირებული არიან“.
დიანას თქმით, მან მსგავსი შემთხვევები ნახა სხვა ქვეყნებშიც, სადაც მრავალი წლის განმავლობაში კონფლიქტები მძვინვარებდა: „30 წლის წინათ მსგავსი ფაქტები ხდებოდა ხორვატეთში, სერბეთში, ბოსნიასა და ჰერცეგოვინაში. თანაც იქ დღემდე შეინიშნება სამხედრო მოსამსახურეების მიერ ჩადენილი ტრაგიკული მოვლენების ექო. აუცილებელია კომბატანტთა ოჯახებში მუშაობა, რომ ისინი მორალურად მომზადებულნი შეხვდნენ შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგებს და შეეცადნონ როგორმე სიტუაცია შემსუბუქდეს. რა თქმა უნდა, ასეთი სიტუაცია ოჯახებში ძალზე არასასიამოვნოა“.
მოამზადა სიმონ კილაძემ
