ლეგენდარულმა მედიამაგნატმა რუპერტ მერდოკმა მიიღო გადაწყვეტილება გადასცეს კომპანიების Fox Corp. და News Corp. კონტროლი თავის ვაჟს ლაჰლან მერდოკს.
რუპერტ მერდოკი 70 წლის განმავლობაში მართავდა მედია აქტივებს სხვადასხვა ქვეყანაში. რუპერტ მერდოკის საპატიო თავმჯდომარის თანამდებობაზე გადადგომა, გაზვიადების გარეშე, გლობალური მასშტაბის მოვლენაა.
მერდოკმა მოიპოვა „მეფეების შემქმნელის“ რეპუტაცია და არაერთხელ გააკრიტიკეს მისი მედია რესურსების გამოყენების გამო ცალკეულ ქვეყნებზე და მსოფლიო პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენაზე. მერდოკის დემონიზებული იმიჯი დასავლური პოპულარული კულტურის ნაწილი გახდა. მაგალითად, ჯეიმს ბონდის ერთ-ერთ ფილმში მთავარი ბოროტმოქმედი მედიამაგნატი ელიოტ კარვერია. ბევრმა დაინახა მასში მსგავსება მერდოკთან.
“კეისარს ჰყავდა თავისი ლეგიონები, ნაპოლეონს ჰყავდა თავისი ჯარები, მე კი ჩემი დივიზიები – ტელევიზია, ახალი ამბები, ჟურნალები”, – ელიოტ კარვერის ეს ფრაზა შეიძლება ეთქვა რუპერტ მერდოკსაც. საკმარისია ჩამოვთვალოთ პოლიტიკური ლიდერები, რომელთა ხელისუფლებაში მოსვლა ასოცირდება რუპერტ მერდოკის „მედია დივიზიების“ გავლენასთან საზოგადოებრივ აზრზე: მარგარეტ ტეტჩერი, ტონი ბლერი, დევიდ კემერონი, დონალდ ტრამპი.
მერდოკს ასევე მიეწერება დიდი ბრიტანეთის ევროკავშირიდან გასვლა – Brexit. ეს არ არის მედიის „ნაპოლეონის“ გამარჯვებების სრული სია გლობალურ მედია ბიზნესში. მაგრამ ეს გამარჯვებებიც საკმარისია მსოფლიო პოლიტიკაზე რუპერტ მერდოკის გავლენის მასშტაბის შესაფასებლად.
წარმოშობით ავსტრალიელმა, მერდოკმა დაიწყო მედია ბიზნესი მის მშობლიურ ავსტრალიაში, მაგრამ თავისი ამბიციების რეალიზება მერდოკმა შეძლო დიდი ბრიტანეთისა და აშშ-ს მედია ბაზარზე შესვლის შემდეგ. 1969 წელს მერდოკმა იყიდა გაზეთი The Sun, რომელიც მან ტაბლოიდად აქცია.
მერდოკი ცდილობდა არა მხოლოდ ფულის გამომუშავებას სკანდალური ამბებით, არამედ პოლიტიკური გავლენის მოპოვებასაც. 1981 წელს რუპერტ მერდოკმა შეიძინა გაზეთები The Times და The Sunday Times. მერდოკის გაზეთები მხარს უჭერდნენ მარგარეტ ტეტჩერისა და მისი მემკვიდრე ჯონ მეიჯორის კონსერვატიულ მთავრობებს, მაგრამ შემდეგ რუპერტ მერდოკმა ფსონი დადო ლეიბორისტული პარტიის ლიდერზე ტონი ბლერზე.
მორიგი პოლიტიკური შემობრუნება მერდოკის მედია იმპერიამ კონსერვატიული პარტიის ლიდერის, დევიდ კემერონის მხარდაჭერით მოახდინა. მაგრამ კემერონის კარიერის დასრულებაშიც დიდი წილი მიუძღვის მერდოკს, რადგან ოლიგარქის მედიამ მხარი დაჭირა Brexit-ს.
აშშ-ში რუპერტ მერდოკი კონკურენციას უწევდა CNN-ის დამფუძნებელს ტედ ტერნერს. მერდოკის ტელეარხმა Fox News-მა დიდი მიმდევარი მოიპოვა რესპუბლიკური პარტიისადმი მიდრეკილ აუდიტორიაში, ხოლო CNN-ის მაყურებელში დომინირებს დემოკრატიული პარტიის მხარდამჭერები.
დონალდ ტრამპის გამარჯვება 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში, რომელიც ბევრისთვის მოულოდნელი იყო, დიდწილად განპირობებული იყო ტრამპისთვის რუპერტ მერდოკის მასმედიის მხარდაჭერით.
თუმცა, შემდგომში დონალდ ტრამპს რუპერტ მერდოკთან უთანხმოება მოუვიდა. ტრამპმა დაადანაშაულა ამერიკული პრესა ყალბი ამბების წარმოებაში და მსხვილი მედია ჰოლდინგები თავის წინააღმდეგ აქცია.
2020 წელს ეს ტრამპს საპრეზიდენტო არჩევნებში დამარცხების ფასად დაუჯდა.
რუპერტ მერდოკის „პენსიაზე გასვლას“ ექნება გლობალური შედეგები მსოფლიო მედია ბიზნესისთვის და მნიშვნელოვნად იმოქმედებს საერთაშორისო პოლიტიკაზეც. უნდა ითქვას, რომ გლობალური მედია ბიზნესი უაღრესად მონოპოლიზებულია. რამდენიმე მსხვილი მედია კორპორაცია განსაზღვრავს მედია პოლიტიკას მსოფლიო მასშტაბით. რუპერტ მერდოკის გადადგომა აუცილებლად აისახება გლობალურ მედია ლანდშაფტზე.
რუპერტ მერდოკი უკვე 92 წლისაა. მანამდე მან რამდენჯერმე გადადო თავისი მედია აქტივების შვილებისთვის გადაცემა, რადგან არ იყო დარწმუნებული, რომ ისინი ადეკვატურად გააგრძელებდნენ მის საქმიანობას.
კომპანიის კომერციული წარმატების მიღწევა და მსოფლიო პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენა – სხვადასხვა ნიჭია, რომელიც რუპერტ მერდოკმა გააერთიანა ერთ პიროვნებაში. შეძლებს თუ არა ლაჰლან მერდოკი ისეთივე „მეფეთა შემქმნელი“ გახდეს, როგორიც მამამისია, ჯერ მსჯელობა ნაადრევია. მაგრამ ლაჰლან მერდოკს წინ რთული გამოცდა ელის – 2024 წლის აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნები. მისი მამის მიერ შექმნილი „მედია დივიზიების“ მომავალი ბედი ბევრად იმაზე იქნება დამოკიდებული, თუ როგორ ჩააბარებს ამ გამოცდას ლაჰლან მერდოკი.
ავთანდილ წულაძე – პოლიტოლოგი, პოლიტოლოგიის დოქტორი
