წმინდა სავალუტო შემოდინებების ჩვენი ყოველთვიური შეფასება, რომელიც საქონლით ვაჭრობას, ტურიზმიდან მიღებულ შემოსავლებსა და ფულად გზავნილებს აერთიანებს, ივნისში კვლავ გაუმჯობესდა. ჩვენი მკითხველისთვის ცნობილია, რომ, როგორც ბოლო თვეების განმავლობაში არაერთხელ აღვნიშნეთ, სწორედ ძლიერი წმინდა სავალუტო შემოდინებები წარმოადგენს ლარის მხარდამჭერი სამი მთავარი ფაქტორიდან ერთ-ერთს. ბალანსის გაუმჯობესება ასევე მიანიშნებს, რომ მეორე კვარტალში მოსალოდნელია მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტის შემცირებაც, რომელიც პირველ კვარტალში, სეზონური ფაქტორების გამორიცხვით, მშპ-ის 6.7%-მდე გაიზარდა. სავალუტო ნაკადების ყველაზე დიდი წყარო კვლავ ევროკავშირია, რომელზეც მეორე კვარტალში ჯამური შემოდინებების 20.3% მოდიოდა, ნაცვლად პირველი კვარტლის 21.7%-ისა.
საკუთრივ ბალანსის გაუმჯობესება კი განპირობებულია როგორც უფრო ძლიერი სავალუტო შემოდინებებით, ასევე – შესუსტებული გადინებით. სახელდობრ, ივნისის მდგომარეობით, საგარეო ვაჭრობაში კვლავ ნარჩუნდება ბოლო თვეებისათვის დამახასიათებელი დინამიკა – ექსპორტი ძლიერი რჩება მეტწილად ავტომობილების რე-ექსპორტის ხარჯზე, ხოლო იმპორტის ზრდა სუსტია, მათ შორის სწორედ ავტომობილების შემცირებული იმპორტის შედეგადაც. კერძოდ, აშშ დოლარში გამოხატული საქონლის ექსპორტი ივნისში წლიურად 10.4%-ით გაიზარდა (წლის პირველ 6 თვეში ზრდა – 13.7%), ხოლო იმპორტი – მხოლოდ 0.9%-ით (5.8%-ით 6 თვეში, იანვრის ერთჯერადი ფაქტორის გამორიცხვით).
ავტომობილების რე-ექსპორტისა და იმპორტის ურთიერთსაპირისპირო დინამიკას სავარაუდოდ ხელს უწყობს ქვეყანაში საექსპორტოდ შემოტანილი ავტომობილების მოცულობითი მარაგის დაგროვებაც, რომელიც ნაწილობრივ მაინც აკმაყოფილებს არსებულ მოთხოვნას. ამ ფონზე, წლიურად შემცირება ფიქსირდება ადგილობრივი ექსპორტის ისეთ ტრადიციულად მნიშვნელოვან კატეგორიებში, როგორებიცაა ღვინო და ფერო-შენადნობები, თუმცა, ადგილობრივი ექსპორტი წლის პირველ 6 თვეში მაინც გაიზარდა 6.4%-ით, რაშიც ძირითადი წვლილი ძვირფასი ლითონების, ბოსტნეულის, ხილის, თხილეულის, მინერალური წყლებისა და გამაგრილებელი სასმელების გაზრდილმა ექსპორტმა შეიტანა.
გაუმჯობესება გრძელდება ფულადი გზავნილების დინამიკაში, რომელიც ივნისში 12.2%-ით გაიზარდა. გზავნილებში ევროკავშირის წილი ბოლო 12 თვის განმავლობაში თითქმის უცვლელად ნარჩუნდება ისტორიულ მაქსიმუმზე და 46%-ს უტოლდება. ასევე პიკზეა შემოდინებების წილი ამერიკის შეერთებული შტატებიდანაც, საიდანაც საქართველო გზავნილების თითქმის 19%-ს იღებს. 2022 წლიდან მზარდი ტენდენციით ხასიათდება ისრაელიც, თუმცა მეორე კვარტალში ამ ქვეყნიდან მიღებული შემოდინებების წილი მარტში დაფიქსირებული 8.8%-დან 7.6%-მდე შემცირდა. რაც შეეხება რუსეთს, წილი ფულად გზავნილებში მიმდინარე წლის იანვარში ისტორიულ მინიმუმამდე – 10.5%-მდე შემცირდა, ხოლო, ივნისის მდგომარეობით, მცირედით გაიზარდა და 13.0%-ს მიაღწია.
ამავდროულად, ტურიზმიდან შემოსავლების წლიურმა ზრდამ მეორე კვარტალში 5% შეადგინა, რაც პირველი კვარტლის მაჩვენებელს მცირედით აღემატება (2.3%), ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტიდან გარკვეული დროებითი უარყოფითი ეფექტის მიუხედავად. მათ შორის, ევროკავშირიდან შემოსავლებმა მთლიან ზრდაში 3.3 პროცენტული პუნქტის წვლილი შეიტანა. გარდა ამისა, მეორე კვარტალში ევროკავშირის წილმა ტურიზმიდან ჯამურ შემოსავლებში 15.2%-ს მიაღწია, რაც 2021 წლის მე-3 კვარტლის შემდეგ ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია. სიდიდით მეორე იყო წლიურ ზრდაში კონტრიბუცია ისრაელიდან, მიუხედავად იმისა, რომ, სეზონურად შესწორების შემთხვევაში, ისრაელიდან შემოსავლები პირველ კვარტალთან შედარებით მცირედით შენელდა. ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტის საქართველოს ეკონომიკაზე ზეგავლენის რეალურ დროში შეფასება, რომელიც შეზღუდული ხანგრძლივობისა და მასშტაბის ეფექტზე მიუთითებდა, კვლავ ძალაში რჩება: არარეზიდენტების უნაღდო ხარჯები ტურისტულ კატეგორიებში ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმების შემდგომ ზრდის ტენდენციით ხასიათდება, ხოლო ისრაელიდან Google-ის საძიებო სისტემაში საქართველოს შესახებ ძებნათა სიხშირე, კონფლიქტის პერიოდში ვარდნის შემდეგ, თვალსაჩინოდ გაიზარდა და ივლისში ბოლო ოთხი თვის მაქსიმალურ ნიშნულს მიაღწია. ზრდაში კონტრიბუციების კუთხით, აგრეთვე გამოვყოფთ აზერბაიჯანს, ხოლო, საპირისპიროდ, კლების კუთხით ყველაზე დიდი წილი რუსეთსა და თურქეთზე მოდიოდა. მართალია, ოფიციალური მონაცემები მხოლოდ კვარტალური სიხშირითაა ხელმისაწვდომი, მაგრამ ჩვენი საპროგნოზო მოდელის თანახმად, ივნისში ტურიზმიდან ჯამური შემოსავლები, სეზონურად შესწორების შემთხვევაში, თვიურად თითქმის უცვლელი იყო, თუმცა ივლისში უფრო მზარდი ტენდენცია იკვეთება.
გარდა უცხოური ვალუტის წმინდა შემოდინებისა, ლარის მხარდამჭერი სხვა ფაქტორების კუთხით, აღსანიშნავია, რომ აშშ დოლარი მსოფლიო ბაზარზე კვლავ სუსტი რჩება, ხოლო დეპოზიტების უკან ლარში კონვერტაციების მიმდინარე დინამიკა ივლისში შედარებით შერეულ სურათს აჩვენებს. პარალელურად, ჩვენი შეფასებით, სებ-მა ივნისში, წინა თვეების მსგავსად, საკმაოდ დიდი მოცულობით აშშ დოლარი შეიძინა და ამავე მიმართულებით ინტერვენციებს ივლისშიც განაგრძობს.
რაც შეეხება უახლეს ინდიკატორებს, ჯამური უნაღდო დანახარჯები ივნისსა და ივლისში დაახლოებით ერთ დონეზე ნარჩუნდება, რამაც, ზედიზედ სამთვიანი მატების შემდეგ, წლიური ზრდის შენელება გამოიწვია. დინამიკა მსგავსია მიგრანტების დანახარჯების კუთხითაც, ხოლო, როგორც ზემოთ აღინიშნა, არარეზიდენტების ხარჯვაში, რომელიც ტურისტული შემოსავლების რეალურ დროში შეფასებისთვის გამოიყენება, ივლისში გაუმჯობესება ფიქსირდება.
გასული თვეების ტენდენციები მეტწილად ნარჩუნდება სამომხმარებლო ფასების დინამიკაშიც. ინფლაცია კვლავ მზარდია და ივნისის მდგომარეობით წლიურად 4.0%-ს უტოლდება. აჩქარება შეინიშნება წინა თვესთან შედარებითაც, თუმცა ეს მაჩვენებელი დიდწილად მოლოდინების შესაბამისია. ფასების ზრდის მთავარ განმაპირობებელ ფაქტორად კვლავ სურსათი რჩება, მაგრამ ივნისში შედარებით მაღალი იყო მომსახურების ინფლაციაც. ამ კუთხით აღსანიშნავია, რომ ივლისსა და აგვისტოში ამოიწურება ინტერნეტის გადასახადის კლების ეფექტიც, რომელიც ჯამურ ინფლაციას დაახლოებით 0.4 პროცენტული პუნქტით ამცირებს.
აღსანიშნავია ისიც, რომ ფასების ზრდა სამომხმარებლო კალათაში შემავალი კატეგორიების უმეტესობაში ფიქსირდება და არაა განპირობებული რომელიმე ცალკეული საქონლისა თუ მომსახურების გაძვირებით. ამასთან, შერეული წარმოების საქონლის ინფლაცია ივნისში 7.2%-ია, ხოლო ადგილობრივი წარმოების პროდუქტების ინფლაცია – 5.2%, რაც მნიშვნელოვნად აღემატება ეროვნული ბანკის 3%-იან სამიზნე მაჩვენებელს. შესაბამისად, რომ არა იმპორტული კატეგორიის დაახლოებით 2%-იანი დეფლაცია, რაშიც მნიშვნელოვანი წვლილი ნავთობის გლობალურად გაიაფებას შეაქვს, სამომხმარებლო ფასების ზრდა კიდევ უფრო გამოკვეთილი იქნებოდა. ამ ფონზე, შეიძლება ითქვას, რომ ინფლაცია სულ უფრო მეტადაა განპირობებული ადგილობრივი ფაქტორებით, ეს კი, მათ შორის, ივნისში გაზრდილ მომსახურების ინფლაციაში აისახა, რაც გასაკვირი არ არის, ეკონომიკურ აქტივობასთან ისტორიულად ყველაზე მაღალი კორელაციის გათვალისწინებით.
იხილეთ პუბლიკაციის სრული ვერსია შემდეგ ბმულზე: https://tbccapital.ge/ge/publications/all-publications/singleview/30007037-macro-update-georgia
(R)
