აშშ-ის გაზეთის „ნიუ-იორკ თაიმსის“ (The New York Times) 11 დეკემბრის ნომერში გამოქვეყნებულია თბილისში მყოფი ამერიკელი ჟურნალისტის ჯეფრი გეტლმანის სტატია სათაურით: “პროტესტები საქართველოში – უკრაინაში ადრე მომხდარი რევოლუციების გამოძახილი”. პუბლიკაციაში მეტ-ნაკლებად ორივე მხარის – ოპოზიციისა და ხელისუფლების – წარმომადგენლების თვალსაზრისია ნაჩვენები, რაც საკმაოდ იშვიათია ბოლო თვეების უცხოურ (დასავლურ) მასმედიაში.
„ავტორმა თითქმის მთელი კვირა გაატარა საქართველოს დედაქალაქ თბილისში და ესაუბრა როგორც ოპოზიციის ლიდერებს და საპროტესტო აქციების მონაწილეებს, ასევე სამთავრობო ჩინოვნიკებს – დაძაბული სიტუაციისა და ხშირად ძალადობრივი შეტაკებების ფონზე“, – ნათქვამია მასალაში.
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
საქართველოს ქალაქებში შექმნილი სიტუაცია გარკვეულწილად უკრაინაში 10 წლის მომხდარ მოვლენებს გვაგონებს, ომამდელს, როცა რუსეთთან ურთიერთობებში დაძაბულობამ იმატა. შთაბეჭდილება ისეთია, რომ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკის – საქართველოს ხელისუფლებას ავტორიტარიზმის სიმპტომები აქვს და სულ უფრო შორდება ევროკავშირს და უახლოვდება მოსკოვს. შესაბამისად, ქალაქებში მასობრივი პროტესტები მიმდინარეობს, რომლის მონაწილეები მთავრობის გადადგომას [და არჩევნების განმეორებით ჩატარებას] ითხოვენ. სამაგიეროდ, მათ წინააღმდეგ პოლიციის სპეცდანიშნულების ქვედანაყოფები გამოდიან, რომლებიც ახალგაზრდების მიმართ ძალას გადაჭარბებით იყენებენ – ფიზიკურად სცემენ და აკავებენ. თითოეული მხარე თავის სიმართლეს ამტკიცებს და სერიოზული კრიზისის წინამძღვრებს ქმნის ქვეყანაში, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში იბრძოდა რუსეთის ბატონობისაგან თავდასაღწევად.
საქართველო – ქვეყანა, რომელიც ევროპის კონტინენტის უკიდურეს აღმოსავლეთ ნაწილში, მის შორეულ გარეუბანში მდებარეობს. მისი ევროკავშირში გაწევრიანება შესაძლოა სარისკო ნაბიჯიც კი იყოს – იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს ევროინტეგრაცია არ სურს რუსეთს, რომელიც უშუალოდ ესაზღვრება სამხრეთკავკასიურ სახელმწიფოს და არ სურს თავისი რეგიონული გავლენის შესუსტება.
ბოლო წლებში რუსეთთან დაძაბული დამოკიდებულება სხვადასხვა დონით ვლინდება როგორც საქართველოში, ასევე მოლდოვასა და ყველაზე უკიდურესად, უკრაინაში. სამივე სახელმწიფო პოსტსაბჭოთა რესპუბლიკებს წარმოადგენენ და სამივეს ტერიტორიებიდან რუსეთს გარკვეული ნაწილები აქვს ოკუპირებული. საქართველოში მცხოვრებ მოსახლეობას და მის ფარგლებს გარეთაც აშფოთებთ უკრაინის მდგომარეობა, რომელმაც 2014 წელს სახალხო რევოლუცია (მაიდანი) გადაიტანა, ქვეყანა მოსკოვის ორბიტას წარმატებით ჩამოშორდა, მაგრამ საბოლოო ჯამში მდგომარეობა დამანგრეველ ომამდე მივიდა.
„მთავრობა ცდილობს საქართველოს ევროპული კურსი შეცვალოს და რუსეთს დაუახლოოს. ეს ხდება მოსახლეობის ნება-სურვილის საწინააღმდეგოდ, რომელსაც სურს წინ იაროს დასავლეთისაკენ მიმავალ გზით. ევროინტეგრაცია თითქმის შეუქცევად პროცესად მოჩანდა“, – ამბობს ქრისტინა ფლორეა, ისტორიკოსი კორნელის უნივერსიტეტიდან (აშშ, ნიუ-იორკის შტატი), რომელიც აღმოსავლეთ ევროპის სპეციალისტია., – „საქართველოში მიმდინარე მოვლენები ძალიან ჰგავს იმ მოვლენებს, რომლებიც უკრაინაში მოხდა“.
მას შემდეგ, რაც ნოემბერში მმართველმა პარტიამ განაცხადა, რომ გადაავადებს თავის ძალისხმევას ევროკავშირში გასაწევრიანებლად, ქუჩებში ათასობით აღშფოთებული ადამიანი გამოვიდა, პროევროპულად განწყობილნი. პროტესტებმა მთავრობისაგან მკაცრი პასუხის გაცემა გამოიწვია – პოლიციის რაზმებმა დემონსტრანტთა გამოსვლებზე მკაცრი რეაგირება მოახდინეს.
ლაზარე მაღლაკელიძე, 20 წლის სტუდენტი-პროგრამისტი, ამბობს, რომ ამას წინათ გამართულ საპროტესტო აქციაზე იგი რამდენიმე შავფორმიანმა (ამოსაცნობი ნიშნების გარეშე) ავტოფურგონში შეათრია, სცემა, მათ შორის სახის არეშიც, ცხვირი გაუტეხა და გაუპატიურებით დაემუქრა. მან მაჩვენა ვიდეოჩანაწერები და სამედიცინო ცნობები იმის დასადასტურებლად, რომ რაც მას თავს გადახდა, სინამდვილეს წარმოადგენს. ლაზარეს ნიღაბი აქვს აფარებული. მისი აზრით, საქართველოს მოვლენები ძალიან ჰგავს უკრაინაში რამდენიმე წლის წინ მომხდარ მოვლენებს, რომლის დროსაც მოსახლეობა მაღალი იდეალებისათვის იბრძოდა. „დიახ, რუსეთთან დაპირისპირებაში არის დიდი რისკი, მაგრამ ზოგჯერ უკეთესია მოკვდე, ვიდრე უღირსი ცხოვრებით იცხოვრო და იარსებო“.
კავკასიის კონფლიქტებში ხშირად ერეოდნენ უცხოეთის დიდი სახელმწიფოები. აშშ და მისი ევროპელი მოკავშირეები ცდილობდნენ გავლენა მოეხდინათ საქართველოს პროცესებზე და მხარი დაუჭირეს არასამთავრობო ორგანიზაციებს და მოსახლეობის იმ ფენას, რომლის წარმომადგენლებს საქართველოს ევროკავშირთან დაახლოება სურდათ. დასავლეთის ასეთი მოქმედება ხელისუფლების გაღიზიანებას იწვევს.
ხელისუფლებისა და ოპოზიციის ბოლო შეტაკებებმა დასავლეთსა და საქართველოს შორის ურთიერთობაში გაჩენილი ბზარი გააფართოვა. 10 დეკემბერს დიდი ბრიტანეთის მთავრობამ განაცხადა, რომ საქართველოს მთავრობას მხარდაჭერას შეუმცირებს – პოლიციის მიერ ჩადენილი ძალადობის საშინელი ფაქტების გამო მომიტინგეებისა და ჟურნალისტების მიმართ. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა კი (ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციამ) „ქართული ოცნების“ მთავრობის მოქმედება კრიტიკულად შეაფასა: „ანტიდემოკრატიულ ქმედებებში“ დაადანაშაულა და საქართველოსთან დიდი ხნის წინ ხელმოწერილი სტრატეგიული თანამშრომლობის ქარტიის მოქმედება ცალმხრივად შეაჩერა.
საქართველო, რომელიც მაღალმთიან კავკასიის რეგიონში მდებარეობს და რუსეთსა და თურქეთს შორის არის მოქცეული, მრავალი საუკუნის განმავლობაში ასრულებდა ერთგვარი გეოპოლიტიკური დერეფან-ხიდის როლს აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის, თუმცა ქვეყანა და მისი მოსახლეობა [ბოლო მეოთხედი საუკუნის განმავლობაში] სულ უფრო მეტად უყურებს დასავლეთს. ამასწინანდელმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ქვეყნის მოსახლეობის (3,7 მილიონი) 82%-ის სურვილია, რომ საქართველო რაც შეიძლება სწრაფად გახდეს ევროკავშირის წევრი. ევროინტეგრაციის დებულება თვით ქვეყნის ძირითად კანონშია დაფიქსირებული.
პროტესტები კი გასულ წელს დაიწყო, როცა მთავრობამ ისეთი ნაბიჯები გადადგა, რომლებიც მოსახლეობამ, როგორც ჩანს, ევროპისაგან დაშორებად აღიქვა.
უპირველესად უნდა აღინიშნოს ის, რომ პარლამენტმა მიიღო რუსეთის მსგავსი ანტიდემოკრატიული კანონი, რომელიც მიმართულია იმ უფლებადამცველთა და არასამთავრობო ორგანიზაციების, მასმედიის საშუალებების წინააღმდეგ, რომლებიც დასავლეთისაგან ფინანსურ დახმარებებს იღებენ. შემდეგ ხელისუფლებამ ასევე მიიღო კანონი, რომელიც სერიოზულად ავიწროებს გეების უფლებებს. ევროპელმა ჩინოვნიკებმა ორივე კანონი დაგმეს და თბილისი გააფრთხილეს, რომ ხელისუფლება ასეთი მოქმედებით ძირს უთხრის საქართველოს შანსებს ევროპულ კლუბში შესასვლელად. შემდეგ კი, ნოემბერში, მმართველმა პარტიამ გააკეთა გასაოცარი განცხადება, რომ საქართველო ოთხი წლით აჩერებს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს. სწორედ ეს განცხადება გახდა სიტუაციის ამრევი, რომელიც ბევრმა ქართველმა, უმეტესად კი ახალგაზრდებმა, ევროპაში თავისუფალი გადაადგილებისა დ სამუშაოს ძიებისათვის ხელის შემშლელ ფაქტორად ჩათვალეს.
უნდა ითქვას, რომ მრავალი წლის განმავლობაში საქართველოს მთავრობები ატარებდნენ ყველანაირ რეფორმებს, რომლებიც ევროკავშირში გაწევრიანებისაკენ იყო მიმართული, ხოლო ქართველი ბიზნესმენები ცდილობდნენ ევროპასთან ვაჭრობაში მოგება მიეღოთ. მაგრამ ახლა, როგორც ოპოზიციის ლიდერები აცხადებენ, „ქართული ოცნების“ მთავრობამ უარი თქვა ევროპულ გზაზე „რუსული პროექტის სასარგებლოს“.
საქართველოს მთავრობის ჩინოვნიკები უარყოფენ ბრალდებას, რომ მათ რუსეთის გზა აირჩიეს და აცხადებენ, რომ უსაფუძვლო და არასწორია მათთვის ანტი დასავლურობისა და „რუსეთუმეობის“ იარლიყების მიწებება.
„ჩვენი პოზიცია ნათელია და მკაფიო: ჩვენ გვინდა ვიარსებოთ როგორც სახელმწიფო“, – აცხადებს ლევან მახაშვილი – პარლამენტის წევრი და მმართველი პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი საგარეო პოლიტიკის გატარებაში.
„სამწუხაროდ, მეზობლებს არ ირჩევენ. სამწუხაროდ, ჩვენი მეზობელი რუსეთია და, შესაბამისად, რუსეთის მხრიდან ყოველდღიურად ვაწყდებით ეგზისტენციალურ მუქარებს უსაფრთხოების თვალსაზრისით“, – მეუბნება ლევან მახაშვილი. მისი თქმით, მმართველმა პარტიამ გადაწყვიტა, რომ პრაგმატული საგარეო პოლიტიკა გაატაროს, რომლის ძირითადი მიმართულება ისევ დასავლური ორიენტაცია იქნება, მაგრამ გაატაროს „ძალიან ფრთხილად’, რათა რუსეთის თავის საწინააღმდეგოდ არ განაწყოს. „ბევრი ევროპელი პოლიტიკოსებისა და ჩინოვნიკების განცხადებას შეუძლია რუსეთთან კონფრონტაციის პროვოცირება, რაც საქართველოსათვის დიდ ზარალის მომტანი იქნება“, – ამბობს დეპუტატი და მაგალითის სახით იხსენებს დასავლეთის მიერ გამოცხადებულ ანტირუსულ სანქციებს, რომლებსაც თავდაპირველად საქართველო შეუერთდა, მაგრამ როცა ნათელი გახდა, თუ რა მნიშვნელოვან ზიანს მიაყენებდა ქვეყანას ასეთი ამკრძალავი ზომები რუსეთთან ვაჭრობაში, თბილისმა უარი თქვა სანქციების პრაქტიკაში გატარებაზე. საქართველო ისეთი პატარა ქვეყანაა, რომ მის მიერ გამოცხადებული სანქციები რუსეთს ვერანაირად ვერ დააზიანებდა, თვითონ კი ძალიან დაზარალდებოდა.
დეპუტატის თქმით, კიდევ უფრო აბსურდული იყო უკრაინის თხოვნა, რომ საქართველოს ნება მიეცა ქართველი მოხალისე მებრძოლებისათვის თავისუფლად წასულიყვნენ უკრაინაში საბრძოლველად. „ასეთი ნაბიჯი ბიძგს მისცემდა საომარი მოქმედებების ესკალაციას რუსეთთან მიმართებით, რომელსაც საქართველოს ტერიტორიის 20% ისედაც აქვს ოკუპირებული, 2008 წელს მომხდარი ინტენსიური „ხუთდღიანი ომის“ შედეგად.
26 ოქტომბერს ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებულ „ქართულ ოცნებას“ მიაჩნია, რომ მას პოლიტიკური საქმიანობის გაგრძელების ხალხის მიერ მინიჭებული მანდატი აქვს, მაგრამ ბევრი ქართველი ფიქრობს, რომ არჩევნების შედეგები გაყალბებულია და რომ დამკვირვებლებმაც გამოხატეს თავიანთი შეშფოთება ელექტორატზე ზეწოლისა და მისი დაშინების გამო.
არჩევნების დროს „ქართული ოცნების“ დეპუტატობის კანდიდატები აცხადებდნენ, რომ თუ მოსახლეობას არ სურს ქვეყანა ომის ქარ-ცეცხლმა მოიცვას, მაშინ მათ მხარი პარტიის პრაგმატულ პოლიტიკას უნდა დაიჭირონ. მმართველმა პარტიამ ამ მხრივ შესაბამისი საარჩევნო-სარეკლამო პლაკატებიც გამოფინა – საქართველოში აღმშენებლობა მიმდინარეობს, უკრაინის ქალაქები კი ნანგრევებად არის ქცეული.
ოპოზიციის წარმომადგენლების მტკიცებით, საქართველოს პოლიტიკას რეალურად მართავს და აკონტროლებს მილიარდერი ბიძინა ივანიშვილი, „ქართული ოცნების“ დამაარსებელი, რომელმაც ქონება რუსეთში დააგროვა და დღემდე მოსკოვთან კავშირები არ დაუკარგავს. სწორედ მისი სურვილით ხდება ქვეყნის დაშორება ევროკავშირისაგან. ოპოზიცია აცხადებს, რომ მთავრობა მკაცრად უსწორდება მომიტინგეებს, სცემს საპროტესტო აქციის მონაწილეებს, რაც „რუსული გეგმის“ კიდევ ერთ დადასტურებას წარმოადგენს. მართლაცდა, ვიდეოჩანაწერებში ჩანს, თუ როგორ ურტყამენ უშიშროების სამსახურის თანამშრომლები ახალგაზრდებს, რომლებიც მიწაზე არიან წაქცეულები. ერთ-ერთი ვიდეო ეპიზოდი ეხება ჟურნალისტ გურამ როგავას, რომელმაც სხეულის მძიმე დაზიანება მიიღო. (…)
საქართველო, რა თქმა უნდა, უკრაინისაგან განსხვავდება. საქართველო სლავური ქვეყანა არ არის. საქართველო არ ყოფილა საბჭოთა მძიმე მრეწველობის ან სოფლის მეურნეობის ცენტრი. საქართველო გეოგრაფიულად არ არის ისე ახლოს დასავლეთ ევროპასთან, როგორც უკრაინა. საქართველოში რუსეთ-უკრაინის ომი მაინცდამაინც ისეთ დიდ შეშფოთებას არ იწვევს, როგორც პოლონეთში, ბალტიისპირეთის რესპუბლიკებში და ევროკავშირის სხვა წევრ-ქვეყნებში. და მაინც, საქართველო მაინც ფრონტისპირა ქვეყანას წარმოადგენს და საკმაოდ რთულ სიტუაციაში იმყოფება. „კავკასიის რეგიონის ქვეყნები იმდენად მჭიდროდ არიან რუსეთთან დაკავშირებულნი, რომ მათი გაწყვეტა ძალიან რთულია“, – ამბობს ქრისტინა ფლორეა, – სწორედ ამაშია პრობლემა“.
ბევრი ქართველი შეშფოთებულია არამხოლოდ პოლიტიკური გადახრით, არამედ სოციოკულტურული ცვლილებებითაც. დავით აფაქიძე, მხატვარი, ამბობს, რომ მას ყველაზე მეტად ადარდებს კანონი გეების შესახებ, რომელიც ძალაში გასულ კვირას შევიდა. პარლამენტის მიერ მიღებული კანონი კრძალავს ერთსქესიან ქორწინებებს და სისხლის სამართლის სასჯელია გათვალისწინებული მათთვის, ვინც ერთსქესიანთა ურთიერთობას რეკლამას გაუწევს.
დავით აფაქიძე თვითონ სექსუალური უმცირესობის წარმომადგენელია – გეი.
„ახლა რა გამოდის? მე რომ ქუჩაში გავიდე, ვინმე გავიცნო, მივესალმო და ვუთხრა – „მე დავით აფაქიძე ვარ, ჰომოსექსუალი“ – დამიჭერენ და ციხეში ჩამსვამენ?“ – რიტორიკულ კითხვას სვამს დავითი, – მე არ ვიცი, შემიძლია თუ არა საქართველოში ცხოვრება. მე მიყვარს ჩემი ქვეყანა, მე სხვაგან ცხოვრებას ვერ შევეგუები“.
დავითი ყოველ საღამოს დადის საპროტესტო აქციაზე, რომლებსაც მოსახლეობა სამუშაოს დასრულების შემდეგ მართავს. იგი საუბრობს მეგობრებთან, ხელებს კოცონზე ითბობს და უერთდება შეძახილებს „ძირს მთავრობა!“.
დავითთან ერთად ათობით ათასი ადამიანი დგას, რომლებსაც ტანზე საქართველოსა და ევროკავშირის დროშები აქვთ შემოხვეული. მოჩანს უკრაინის დროშებიც. მიტინგზე არსებული ატმოსფერო ნორმალურია, სანამ პოლიცია არ მოსულა…
მოამზადა სიმონ კილაძემ
წყარო:
