ბრიტანული გაზეთის „ფაინენშელ თაიმსის“ (Financial Times) 30 დეკემბრის ნომერში დაბეჭდილია სტატია სათაურით „რის მიღწევა სურს დონალდ ტრამპის მიერ სახელმწიფო მდივნის პოსტზე წარდგენილ მარკო რუბიოს?“ (ავტორი – ფელისია შვარცი), რომელშიც აშშ-ის მომავალი მთავარი დიპლომატის პოლიტიკური პორტრეტის შტრიხებია გადმოცემული.

გთავაზობთ პუბლიკაციას შემოკლებით:

2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპი თავის ძირითად შიდაპარტიულ მეტოქეს რესპუბლიკელი მარკო რუბიოს „პატარა მარკოს“ უწოდებდა, ზოგჯერ კი „მგუდავ მახრჩობელას“. თავის მხრივ, არც მარკო რუბიოც არ აკლებდა შეფასებებს – ჰიუსტონში გამოსვლისას მას თქვა, რომ დონალდ ტრამპი ვაჭარია და რომ არა მემკვიდრეობით მიღებული უძრავი ქონება, მას თავის რჩენა იაფფასიანი საათების გაყიდვით მოუწევდა მანჰეტენზეო“. მართალია, სულ მალე მარკო რუბიოს საპრეზიდენტო კამპანია დასრულდა, მაგრამ მათი მწარე დაპირისპირება არავის არ დავიწყებია.

და ამ დროს გასულ თვეში, რამდენიმე კვირით ადრე თეთრ სახლში დაბრუნებამდე, დონალდ ტრამპმა ძველი მოწინააღმდეგე თავის ახალ ადმინისტრაციაში ერთ-ერთ მაღალ თანამდებობაზე დანიშნა – აშშ-ის სახელმწიფო მდივნად.

არჩეული პრეზიდენტის მიერ გადადგმული ნაბიჯი იმდებად მოულოდნელი იყო, რომ უცხოელმა მოკავშირეებსაც კი გაუკვირდათ, თუმცა გარკვეულწილად შვებითაც კი ამოისუნთქეს. შვებით იმიტომ, რომ მარკო რუბიო ბევრად სჯობს დონალდ ტრამპის მიერ შერჩეულ კანდიდატურებს სხვა თანამდებობებზე, მაგალითად, ეროვნული უშიშროების სფეროში პიტერ ჰეგსეთს („ფოქს ნიუსის“ კომენტატორს, რომელიც თავდაცვის საკითხებში მრჩეველი იქნება) და ტულსი გაბარდს (ეროვნული დაზვერვის დირექტორს, რომელსაც მისი რუსეთუმე პოზიციის გამო არკიტიკებდნენ).

„გულახდილად თუ ვიტყვი, დონალდ ტრამპის მიერ შერჩეული ზოგიერთი პიროვნების გამო გაოცებისაგან ყბა კინაღამ ჩამოგვივარდა, მაგრამ არა მარკო რუბიოს მიმართ“, – თქვა ერთ-ერთმა მაღალჩინოსანმა ნატოს წევრი ქვეყნიდან, – მარკო რუბიოს დიდი გამოცდილება აქვს საგარეო პოლიტიკაში და კარგად აცნობიერებს ძლიერი სამხედრო ალიანსების მნიშვნელობას“.

რასაკვირველია, მარკო რუბიოს სიტუაციაში გარკვევა დაჭირდება: ჯო ბაიდენის ადმინისტრაცია მემკვიდრეობას ძალიან ბევრ პრობლემასა და ამოცანას ტოვებს, რუსეთ-უკრაინის და ახლო აღმოსავლეთის ომების ჩათვლით, აგრეთვე სირიის არასტაბილურობის პოტენციურ გაძლიერებას, რომ არაფერი ვთქვათ გეოპოლიტიკურ უთანხმოებას ჩინეთთან (აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონში) და სავაჭრო დავას ისეთ მოკავშირეებთან, როგორებიც არიან კანადა, მექსიკა და ევროკავშირი.

კონგრესის ზედა პალატის – სენატის საერთაშორისო ურთიერთობების კომიტეტის ვეტერანი და მთავარი რესპუბლიკელი დაზვერვის კომიტეტში მარკო რუბიო კაპიტოლიუმში ყველაზე მეტად არის ცნობილი ჩინეთის მიმართ გამოხატული აგრესიული პოზიციით. იგი ერთ-ერთი პოლიტიკოსი, რომელმაც თავის დროზე ამერიკა იმ საფრთხეზე გააფრთხილა, რომელსაც ჩინეთის ლიდერად სი ძინპინის არჩევა გამოიწვევდა.

მართალია, თავის დროზე სწორედ თავისი განცხადებების გამო განეწყო მის წინააღმდეგ დონალდ ტრამპის პირველი ვადის დროინდელი გარემოცვა და უთანხმოება შეიტანა რესპუბლიკური პარტიის იმ ფრთაში, რომელიც „ამერიკისათვის ძველი დიდების აღდგენის“ (MAGA) მომხრე იყო, მათ შორის დონალდ ტრამპ-უმცროსთანაც (არჩეული პრეზიდენტის ვაჟი პირველი ცოლისგან), რომელიც საჯაროდ გამოდიოდა ფლორიდელი სენატორის კრიტიკით და მამას ეუბნებოდა – რუბიო სანდო კაცი არ არისო.

სხვათა შორის, თვითონ ტრამპ-უმცროსსაც ჰყავდა თავისი კანდიდატურა აშშ-ის უმაღლეს დიპლომატიურ პოსტზე – რიჩარდ გრენელი, მაგრამ მამამისმა მას, სახელმწიფო მდივნის თანამდებობის ნაცვლად, რაღაც გაურკვეველი თანამდებობა შესთავაზა – „დესპანი სპეციალური მისიისათვის“.

ასეა თუ ისე, MAGA-ს მომხრე რიგ თანაპარტიელთა უკმაყოფილების მიუხედავად, მარკო რუბიოს სახელმწიფო მდივნად და მაიკ უოლცის ეროვნული უსაფრთხოების მრჩევლად დანიშვნებმა აშშ-ის ბევრი მოკავშირე დაამშვიდა.

„მათ აშკარაა, რომ მემარჯვენე შეხედულებები აქვთ, მაგრამ სწორად აზროვნებენ“, – ამბობს ევროპელი დიპლომატი, – მათ ისეთი განცხადებები გააკეთეს, რომლებსაც მე პირადად არ ვეთანხმები, მაგრამ ისინი არ გამოდიან ჩვეულებრივი პოლიტიკური გადაწყვეტილებების ჩარჩოებიდან. მთავარია, რომ ორივე ალიანსების მომხრეები არიან, მათ შორის ნატოს მხარდამჭერები“.

უცხოელ დიპლომატთა მსგავსად, ვაშინგტონის საგარეოპოლიტიკურ ისტებლიშმენტსაც აინტერესებს, თუ როგორი გავლენიანები იქნებიან მარკო რუბიო და მაიკ უოლცი და როგორი ურთიერთობა ექნებათ მათ  პიტერ ჰეგსეთთან (მრჩეველთან თავდაცვის საკითხებში) და ტულსი გაბარდთან (დაზვერვის დირექტორთან) ან სებასტიან გორკასთან (ეროვნული უსაფრთხოების მრჩევლის მოადგილესთან), რომელსაც რუბიო და უოლცი ისლამოფობიის გამო აკრიტიკებდნენ.

ამასთან, ნატოს წევრი ერთ-ერთი ქვეყნის მაღალჩინოსანს მაინცდამაინც დიდი ოპტიმიზმი არ გამოუხატავს  მარკო რუბიოს მიმართ: „ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული იმაზე, თუ ვინ იქნებიან მისი მოადგილეები და რამდენად ძლიერი იქნება მისი პოზიცია აშშ-ის  ეროვნული უშიშროების საბჭოში“.

„ბევრ ახალ საკმაოდ მოძრავ ფიგურას ვხედავ, მაგრამ დარწმუნებული არ ვარ, რომ ეს ხალხი თავიანთ როლს კარგად აცნობიერებენ. დრო იქნება საჭირო, რომ ისინი თავიანთ მოვალეობებში გაერკვნენ და ეჭვი მაქვს, რომ საქმე საკმაოდ ჩაიხლართება“, – ამბობს აარონ დევიდ მილერი, რომელიც კონსულტაციას უწევდა რამდენიმე რესპუბლიკელ და დემოკრატ სახელმწიფო მდივანს, ამჟამად კი კარნეგის ფონდში მუშაობს.

მარკო რუბიო წარმოშობით კუბელია, მისი მშობლები კუნძულიდან აშშ-ში 1956 წელს წამოვიდნენ, ფულჰენსიო ბატისტას რეჟიმის დროს, კუბის ხელისუფლებაში ფიდელ კასტროს მოსვლამდე ორი წლით ადრე. მარკო მაიამიში (ფლორიდას შტატი) დაიბადა, ბავშვობის პერიოდის ნაწილი კი ლას-ვეგასში გაატარა, სადაც მამამისი მარიო კაზინოს ბარმენად მუშაობდა, ხოლო დედა ორეალესი – სასტუმროს მნედ (ეკონომად). მოგვიანებით დედამისმა მუშაობა ფაბრიკაში დაიწყო და იმავდროულად თავის ოთხ შვილს ზრუნვას არ აკლებდა. სიყმაწვილეში მარკო რუბიო მისურის შტატის ტარკიოს კოლეჯში ფეხბურთსაც თამაშობდა. 1993 წელს მომავალმა სენატორმა და სახელმწიფო მდივანმა ფლორიდის უნივერსიტეტი დაამთავრა სპეციალობით „პოლიტოლოგია“.

კუბელი ემიგრანტების ვაჟი აშშ-ის კონგრესში – სენატში პირველად 2011 წელს იქნა არჩეული, ანუ სანამ 2016 წელს საპრეზიდენტო კამპანიას დაიწყებდა. სწორედ იმ პერიოდში ჩამოუყალიბდა მარკო რუბიოს სკეპტიციზმი აშშ-ის საგარეო პოლიტიკის მიმართ.

„ჩვენ შევდივართ პრაგმატული საგარეო პოლიტიკის ეპოქაში, რომელშიც მსოფლიო სწრაფად იცვლება. ჩრდილოეთი კორეა, ირანი, ჩინეთი და რუსეთი ჩვენს წინააღმდეგ ერთიანდებიან. მათი პოლიტიკა სულ უფრო კოორდინირებული ხდება“, – ამბობდა მარკო რუბიო ჯერ კიდევ 2016 წელს CNN-ის ეთერში გამოსვლისას, – ეს ჩვენგან ასევე პრაგმატულ მოქმედებას ითხოვს: კარგად უნდა ვიცოდეთ, ვის ვაფინანსებთ საზღვარგარეთ, რას ვაკეთებთ და როგორ მიდგომა გვაქვს მოვლენების მიმართ“.

კონგრესში ფლორიდის შტატიდან არჩეული სენატორი ყველაზე მეტ აგრესიას ჩინეთის მიმართ ამჟღავნებდა. იგი სენატში გამოსვლისას აუცილებლად იხსენებდა და ხაზს უსვამდა პეკინის ანტიხალხურ პოლიტიკას უიღურების მიმართ სინძიანში. დემოკრატი აქტივისტების დევნას ჰონკონგში და ტაივანის მიმართ ზეწოლას. ამის საპასუხოდ კომუნისტურმა ჩინეთმა მარკო რუბიოს წინააღმდეგ სანქციები დააწესა (სხვა ამერიკელ ჩინოვნიკებთან ერთად) – მისი „შეუწყნარებელი“ მოქმედების გამო ჰონკონგში. კონგრესის წევრად ყოფნის პერიოდში მარკო რუბიომ დაწერა ორი მოხსენება ჩინეთიდან მომდინარე საფრთხეებზე, რომლებიც აშშ-ის ეკონომიკურ და ტექნოლოგიურ უპირატესობას ემუქრებოდა.

მარკო რუბიო ნეოკონსერვატორად ითვლებოდა, როცა იგი 2016 წელს პრეზიდენტობის ერთ-ერთი პარტიული კანდიდატი გახდა და ამერიკას „შეუცვლელ სახელმწიფოდ“ თვლიდა, თუმცა როცა პრეზიდენტად დონალდ ტრამპი იქნა არჩეული, ლაპარაკი დაიწყო აშშ-ის შეზღუდულ რესურსებზე“.

„მსოფლიოში ბევრი ცუდი ამბავი და მოვლენა ხდება, მაგრამ ჩვენ არ უნდა ჩავერიოთ თითოეულ მათგანში. ჩვენ უნდა ავირჩიოთ ისეთი მოვლენები, რომლებიც მნიშვნელოვანია ჩვენი უსაფრთხოებისათვის“, – თქვა მან ინტერვიუში კათოლიკური ტელეარხისათვის (EWTN) მიმდინარე წლის 7 ნოემბერს.

მაგრამ, ზოგიერთი ამერიკელი დემოკრატისა და უცხოელ დიპლომატთა სასიხარულოდ, იგი უკანდახევისაკენ [იზოლაციონიზმისაკენ] არ მოუწოდებს. „მსოფლიოსთან ურთიერთობა უნდა გვქონდეს. ამერიკის წასვლა მსოფლიო დიპლომატიიდან უსაფრთხოების სენარჩუების მიზნით, სისულელე იქნებოდა“, – წერს მარკო რუბიო თავის წიგნში სახელწოდებით „დაცემის ათწლეული“, რომელიც 2023 წელს დაისტამბა. მისი აზრით, აშშ-ის როლი ევროპაში მნიშვნელოვანი უნდა იყოს, მაგრამ იმავდროულად, დონალდ ტრამპის მსგავსად, იგი თვლის, რომ ევროპამ მეტი ყურადღება უნდა დაუთმოს საკუთარი უსაფრთხოებისა და თავდაცვის უზრუნველყოფას.

„რა თქმა უნდა, ამერიკა გააგრძელებს თავის მონაწილეობას ევროპის საქმეებში, მაგრამ ჩვენ გვჭირდება ისეთი ევროპელი მოკავშირეები, რომლებიც უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ტვირთს დიდწილად საკუთარ თავზე აიღებენ“, – აღნიშნავს მომავალი სახელმწიფო მდივანი „დაცემის ათწლეულში“, [რომელშიც აშშ-ის დასუსტების მიზეზებია განხილული დემოკრატ ბარაკ ობამას ორვადიანი პრეზიდენტობის პერიოდში].

„მარკო რუბიო ის კაცია, რომელიც მოკავშირეებზე ზრუნავს და მათთან ურთიერთობებს აწყობს, მთელ მსოფლიოში“, – ამბობს სენატორი ჯიმ რიში, სენატის საერთაშორისო ურთიერთობების კომიტეტის თავმჯდომარე.

მარკო რუბიო თავიდანვე იყო უკრაინის მტკიცე მოკავშირე რუსეთთან ომში, თუმცა მოგვიანებით, მიმდინარე წელს, მან მხარი არ დაუჭირა კიევის დამატებით დაფინანსებას  და ომის მიმდინარეობა შეაფასა როგორც „პატური სიტუაცია“.

„ჩვენ ნამდვილად გვსურს, რომ ომი რაც შეიძლება სწრაფად დასრულდეს, ამისათვის რთული არჩევანის გაკეთება მოგვიხდება“, – ამბობს სახელმწიფო მდივნობის კანდიდატი.

მაგრამ ისევე როგორც დონალდ ტრამპი, მარკო რუბიო „ქორად“ რჩება ირანთან მიმართებით, რომელშიც ახლო აღმოსავლეთის არასტაბილურობის წყაროდ თვლის. იგი ისრელის მტკიცე მხარდამჭერია და სურს, რომ აშშ-ის ახლოაღმოსავლელმა მოკავშირემ „ჰამასი“ ძურ-ფესვიანად ამოძირკვოს. მარკო რუბიო სწორედ „ჰამასის“ დაჯგუფებას თვლის დამნაშავედ ღაზას სექტორში უამრავი ადამიანის დაღუპვაში მას შემდეგ, რაც ისრაელმა შეტევა დაიწყო.

წყარო

„ვლადიმერ პუტინმა ბოდიში მოუხადა აზერბაიჯანს და მომხდარ ავიაკატასტროფას „ტრაგიკული ინციდენტი“ უწოდა“ – ასეთი სათაური აქვს ბრიტანულ გაზეთ „ფაინენშელ თაიმსში“ (Financial Times) გამოქვეყნებულ სტატიას (ავტორი – ანასტასია სტოგნეი), რომელშიც გადმოცემულია როგორც ავიაკატასტროფის გარემოებები, ასევე ექსპერტ-პოლიტოლოგთა შეფასებები.

გთავაზობთ ამონარიდს პუბლიკაციიდან:

რიჩარდ კირაკოსიანი, რეგიონული კვლევების ერევნის ანალიტიკური ცენტრის დირექტორი ამბობს, რომ ვლადიმერ პუტინის განცხადება მისთვის მოულოდნელი იყო, რადგან ასეთი „სისუსტეების გამოვლენა“ კრემლს არ ახასიათებს.

ანალიტიკოსის თქმით, ვლადიმერ პუტინის მიერ გადადგმული ნაბიჯი აჩვენებს, რომ რუსეთის პოზიციები ბოლო დროს სუსტდება და ამაზე განსაკუთრებულ გავლენას უკრაინის ომი ახდენს. „ვლადიმერ პუტინი აცნობიერებს, რომ აზერბიჯანის უკან თურქეთი დგას, იგი ცდილობს  ანკარასთან ურთიერთობა არ გაიფუჭოს, ბაქოს მფარველთან, რაც მისთვის პრიორიტეტს წარმოადგენს. აქედან გამომდინარე, კრემლი იძულებული გახდა ბოდიშის მოხდაზე წასულიყო – ქარაგმულად, მაგრამ მაინც“.

ანდრეი კოლესნიკოვი, მოსკოველი პოლიტოლოგი, შედარებით უფრო კრიტიკულად აფასებს სიტუაციას და ამბობს, რომ „აზერბაიჯანის ავიახაზების“ თვითმფრინავის კატასტროფა ყაზახეთში რუსეთის საჰაერო სივრცეში მიღებულმა დაზიანებამ განაპირობა, რის შედეგად „აზერბაიჯანული საზოგადოება მყისიერად ანტირუსული გახდა“.

ვლადიმერ პუტინთან მძიმე სატელეფონო საუბრიდან (ბოდიშის მოხდიდან) მეორე დღეს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ვრცელი ინტერვიუ მისცა ქვეყნის ტელევიზიას, რომლის დროსაც ილჰამ ალიევმა აზერბაიჯანის მიერ რუსეთის მიმართ წაყენებული მოთხოვნები ჩამოთვალა:

„პირველ რიგში – აუცილებელია ბოდიშის მოხდა; მეორე – რუსეთმა ყოველგვარი მიკიბ-მოკიბვის გარეშე უნდა აღიაროს თავისი ბრალი; მესამე – დამნაშავეები უნდა დაისაჯნონ, მათ უნდა დაეკისროთ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა; მეოთხე – რუსეთმა დაღუპულ და ცოცხლად გადარჩენილ მგზავრებს, აგრეთვე თვითმფრინავის ეკიპაჟის წევრებს კომპენსაცია უნდა გადაუხადოს. პირველი ჩვენი მოთხოვნა – ბოდიშის მოხდა – უკვე შესრულებულია. იმედი მაქვს, რომ დანარჩენი ჩვენი პირობებიც შესრულდება… სამწუხარო ისაა, რომ სამი დღის განმავლობაში რუსული მხარისაგან ჩვენ მხოლოდ რაღაც ბოდვებს ვისმენდით“.

წყარო