თურქეთის ტელე-რადიო მაუწყებლობის სახელმწიფო კორპორაცია TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) თავის ვებ-გვერდზე აქვეყნებს სტატიას სათაურით „რატომ არის ჰიდრავლიკური ენერგია მნიშვნელოვანი? თურქეთი ახლო მომავალში წყლით ერთ-ერთი ყველაზე ღარიბი ქვეყანა გახდება“.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

2023 წელს თურქეთმა ელექტროენერგიის წარმოების 36,3% გამოიმუშავა ნახშირისგან, 21,4% ბუნებრივი აირით ციკლური ელექტროსადგურების მეშვეობით, 10,4% ქარიდან, 5,7% მზისგან და 3,4% გეოთერმული ენერგიით, ხოლო 19,6 პროცენტი მიიღო ჰიდრავლიკური ენერგიის წყალობით.

თურქეთი მთლიანი ელექტროენერგიის მესამედს ჰიდროელექტროსადგურების (ჰესები) 32 ათას 400 მეგავატით უზრუნველყოფს.

ჰესები, რომლებიც ელექტროენერგიის წარმოების ეროვნული და სუფთა მეთოდია, არ იწვევს ნარჩენების ან ნახშირბადის გამოყოფას ენერგიის წარმოების პროცესში და დიდად უწყობს ხელს ქვეყნის ელექტრო მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას.

2002 წლიდან ამოქმედდა 650-მდე ჰიდროელექტროსადგური, მათ შორის მსოფლიოში მნიშვნელოვანი პროექტები, როგორიცაა იუსუფელის კაშხალი და ჰესი, ილისუს კაშხალი და ჰესი, დერინერის კაშხალი და ერმენექის კაშხალი და ჰესი.

ჰიდროელექტროსადგურის წარმოების წლიური სიმძლავრე, რომელიც 2000-იანი წლების დასაწყისში შეადგენდა 45 მილიარდ კილოვატ საათს, დაახლოებით 120 მილიარდ კილოვატ საათამდე გაიზარდა.
ამრიგად, თურქეთში ყოველი სამი ნათურის ანთება დაიწყო ჰესებში წარმოებული ელექტროენერგიით.

ჰესების გაფართოების მიზანი განისაზღვრა, როგორც რესურსების ყველაზე ეფექტური გამოყენება და „ენერგეტიკაში სრულიად დამოუკიდებელი თურქეთი“.

იუსუფელის კაშხალი და ჰესი არის ყველაზე მაღალი კაშხალი თურქეთში და მე-5 ყველაზე მაღალი კაშხალი თავის კატეგორიაში მსოფლიოში, სიმაღლით 275 მეტრი. ამ პროექტს შეუძლია დააკმაყოფილოს 2,5 მილიონი ადამიანის ელექტროენერგიის საჭიროება, რაც შეესაბამება ანტალიის ზომის ქალაქის მოსახლეობას, რომლის საშუალო წლიური ელექტროენერგიის წარმოების სიმძლავრეა 1,9 მილიარდი კილოვატ/საათი.

ილისუს კაშხალი და ჰესი არის თურქეთის მე-4 უდიდესი ელექტროსადგური დადგმული სიმძლავრის მიხედვით, ათათურქის, ქარაქაიასა და ქებანის კაშხლების შემდეგ. ილისუ არის თურქეთის სიდიდით მე-2 კაშხალი შევსების მოცულობით.

ილისუს კაშხალი, საძირკვლიდან 135 მეტრი სიმაღლით, 24 მილიონი კუბური მეტრი შევსების მოცულობით და 2 ათას 327 მეტრი სიგრძით, არის მსოფლიოში ყველაზე დიდი პროექტი სიგრძისა და ბეტონის ზედაპირის თვალსაზრისით.

ობიექტმა, რომელმაც პირველი ელექტროენერგია 2020 წლის 19 მაისს გამოუშვა და სრული სიმძლავრით, 2020 წლის 23 დეკემბერს დაიწყო ფუნქციონირება, ქვეყნის ეკონომიკაში დაახლოებით 23 მილიარდი ლირა შეიტანა, დღეისათვის 8 მილიარდი კილოვატი ელექტროენერგიის წარმოებით.

დერინერის კაშხალი და ჰესი არის თურქეთის მე-2 ყველაზე მაღალი კაშხალი იუსუფელის შემდეგ, 249 მეტრი სიმაღლით და შეუძლია ყოველწლიურად აწარმოოს საშუალოდ 2 მილიარდ 118 მილიონი კილოვატ/საათ ელექტროენერგია.

ჰიდროელექტროენერგიის დადგმული სიმძლავრის გლობალურ რეიტინგში თურქეთი მე-9 ადგილზეა მსოფლიოში და მე-2 ევროპაში 32 გგვტ-ით, ხოლო ჩინეთი პირველ ადგილზეა 415 ათასი მეგავატით, მეორეზე ბრაზილია 110 ათასი მეგავატით, აშშ კი მესამე 102 ათასი მეგავატით.
თურქეთის კაშხლის ინვესტიციებს დიდი მნიშვნელობა აქვს ელექტროენერგიის წარმოების კუთხით, მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც კაშხლის მშენებლობას მნიშვნელობა ენიჭება.

ერთ სულ მოსახლეზე არსებული წყლის რაოდენობის გათვალისწინებით, თურქეთი ითვლება წყლის სტრესით დაავადებულ ქვეყნად. პროგნოზების მიხედვით, თურქეთში წყლის რაოდენობა ერთ სულ მოსახლეზე, რომელიც დღეს 1519 კვადრატული მეტრია, სავარაუდოდ 2030 წელს 1100 კვადრატულ მეტრამდე შემცირდება, როცა მოსახლეობა 100 მილიონს მიაღწევს. ეს კი თურქეთს წყლის ღარიბი ქვეყნების სიაში შეიყვანს. ამ მიზეზით მნიშვნელოვანი პროექტები ხორციელდება წყლის ეფექტური გამოყენებისთვის.

წყარო

მოამზადა – სიმონ კილაძემ

ბრიტანულმა საინფორმაციო-ანალიტიკურმა სააგენტომ „როიტერმა“ (Reuters) გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „პირველად აშშ-ის ისტორიაში – ყოფილი პრეზიდენტი სისხლის სამართლის სასამართლოს წინაშე წარსდგა“ .
(ავტორები ლიუკ კოენი და ჯეკ ქუინი), რომელშიც განხილულია აშშ-ის ყოფილი პრეზიდენტის დონალდ ტრამპის წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის საქმის განხილვა ნიუ-იორკის სასამართლოში.

ფაქტობრივად, ეს არის აშშ-ის ისტორიაში უპრეცედენტო სასამართლო პროცესი – ქვეყნის ყოფილ პრეზიდენტს ბრალს სდებენ სისხლის სამართლის დანაშაულის ჩადენაში – რატომ და რა მიზნით გადაუხადა დონალდ ტრამპმა მეძავ, ბოზ, პროსტიტუტ და პორნოვარსკვლავ ქალს სტორმი დენიელსს 130 ათასი დოლარი. მსგავსი ბრალდება აშშ-ის არცერთ პრეზიდენტისთვის – არც მოქმედისთვის და არც ყოფილისთვის – არასოდეს არ წაუყენებიათ 1789 წლიდან დღემდე.

გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:

დონალდ ტრამპი გახდა პირველი ყოფილი ამერიკელი პრეზიდენტი, რომელიც სისხლის სამართლის საქმეზე სასამართლოს წინაშე წარსდგა. აშშ-ის 45-ე პრეზიდენტი, ორშაბათს, პორნომსახიობისთვის გაჩუმების სანაცვლოდ ფულის გადახდის საქმეზე წარდგენილ ბრალდებებზე საპასუხოდ, მანჰეტენის სასამართლოში გამოცხადდა.
77 წლის დონალდ ტრამპი ვალდებულია დაესწროს სასამართლო სხდომებს, რომელიც, სავარაუდოდ, მაისამდე გაგრძელდება. მოსალოდნელია, რომ მანჰეტენის მცხოვრებლებიდან 12 ნაფიცი მსაჯულის და 6 ალტერნატიული კანდიდატის შერჩევას, დაახლოებით, ერთი კვირა დასჭირდება, რის შემდეგაც მოწმეების ჩვენებებს მოისმენენ.

პირველივე წუთებში, მოსამართლემ უარყო დონალდ ტრამპის მეორე მცდელობა, მოსამართლეს საქმიდან თავი აერიდებინა იმის საფუძველზე, რომ მისი ქალიშვილი საკონსულტაციო ფირმაში მუშაობს, რომელიც დემოკრატ კლიენტებს ემსახურება. დაცვის მხარე მიიჩნევს, რომ ეს ინტერესთა კონფლიქტს წარმოადგენს.

ნიუ-იორკის შტატის პროკურორები მას ბრალს სდებენ, რომ გააყალბა ჩანაწერები, რათა 2016 წლის საპრეზიდენტო კამპანიის ბოლოსთვის, პორნომსახიობისთვის სიჩუმის სანაცვლოდ გადახდილი 130,000 დოლარი დაემალა.

პორნომსახიობი სტორმი დენიელსი (ნამდვილი სახელი სტეფანი კლიფორდი) აცხადებდა, რომ 2006 წელს, ტრამპთან სქესობრივი კონტაქტი ჰქონდა.

დონალდ ტრამპმა პორნომსახიობთნ ნებისმიერი ასეთი სახის ურთიერთობა უარყო. გასულ წელს, მან თავი უდანაშაულოდ გამოაცხადა საქმიანი ჩანაწერების გაყალბების 34 ეპიზოდში. ის საქმე ნიუ-იორკის შტატის სასამართლოში, მანჰეტენის საოლქო პროკურორმა, ალვინ ბრაგმა წარადგინა.

სასამართლოს შენობას პოლიცია იცავდა, დონალდ ტრამპის ავტოკოლონას კი შვეულმფრენები აცილებდნენ. რამდენიმე დემონსტრანტი, ქუჩის მოპირდაპირე მხარეს, ტრამპის საწინააღმდეგო პლაკატებით იდგა.

მიუხედავად იმისა, რომ იურიდიული დარგის ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, დონალდ ტრამპის წინააღმდეგ წამოწყებული სისხლის სამართლის ოთხი საქმიდან, ეს საქმე ყველაზე ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ეს არის ერთადერთი საქმე, რომელზე სასამართლო სხდომებიც, 5 ნოემბრის არჩევნებამდე გარანტირებულად ჩატარდება.
დონალდ ტრამპმა თავი უდანაშაულოდ გამოაცხადა. თუ მსჯავრს დასდებენ, მას თანამდებობის დაკავება მაინც შეეძლება. მაგრამ, „როიტერ/იპსოსის“ გამოკითხვა აჩვენებს, რომ გამამტყუნებელ განაჩენს მისი პერსპექტივის დაბრკოლება შეეძლება.

წყარო:

„რუსეთ-უკრაინის ომი ორივე ქვეყნისათვის კატასტროფას წარმოადგენს. იმდენად, რამდენადაც არცერთ მხარეს არ აქვს ჭარბი უპირატესობა და მათი პოლიტიკური პოზიციები დაზავების საკითხში დიამეტრულად განსხვავდება ერთმანეთისაგან, საომარი მოქმედებები ახლო მომავალში არ შეწყდება. მაგრამ ერთი რამ აქედანვე ნათელია: ეს ომი გარდამტეხ მომენტს წარმოადგენს ცივი ომის დასრულების შემდეგ, რომელსაც ღრმა და გრძელვადიანი გლობალური შედეგები ექნება“, – ნათქვამია ბრიტანულ ჟურნალ „ეკონომისტში“ (The Economist) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „რუსეთი, სავარაუდოდ, უკრაინასთან ომში დამარცხდება“ (ავტორი – ფენჯ იუიძინი, პეკინის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი).

პუბლიკაციაში გაანალიზებულია რუსეთ-უკრაინის ომის პერსპექტივა: ჩინელი მეცნიერ-პოლიტოლოგი დარწმუნებულია, რომ ომს კრემლი წააგებს.

გთავაზობთ ამონარიდს სტატიიდან:

რუსეთ-უკრაინის ომის მიმდინარეობაზე გავლენას ახდენს ოთხი ძირითადი ფაქტორი:

პირველი – უკრაინელთა წინააღმდეგობა და ეროვნული ერთიანობა, რომელიც ბოლო დრომდე უპრეცედენტოა;

მეორე – საერთაშორისო მხარდაჭერა უკრაინის მიმართ, რომელიც, მართალია, ბოლო დროს კიევის მოლოდინს არ ამართლებს, მაგრამ მაინც ფართო რჩება;

მესამე – თანამედროვე ომის ხასიათი, რომელშიც გამოიხატება ეკონომიკური ძლიერების, სარდლობის, კონტროლის, კავშირგაბმულობისა და დაზვერვის ურთიერთშეთავსებაში. ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, თუ რატომ დამარცხდება რუსეთი უკრაინასთან ომში, არის ის, რომ კრემლი ჯერ კიდევ ვერ გამოსულა დეინდუსტრიალიზაციის ეტაპიდან, რომელიც საბჭოთა კავშირის დაშლამ გამოიწვია. და თუ ეკონომიკის დონე, დასავლეთთან შედარებით, ბევრად დაბალია, ეს გარემოება განაპირობებს რუსეთის სისუსტეს სხვა მახასიათებლებშიც.

მეოთხე – ინფორმაციის ფაქტორი. როცა საქმე გადაწყვეტილების მიღებამდე მიდის, ვლადიმერ პუტინი საინფორმაციო ხაფანგშია მოქცეული – პრეზიდენტი იმდენ ხანს არის ხელისუფლებაში, რომ მას მხოლოდ მისთვის სასურველ ინფორმაციებს აწვდიან. რუსეთის ლიდერს და მის გუნდს ეროვნული უშიშროების საკითხებში ხშირად ნამდვილი და ობიექტური სადაზვერვო ინფორმაცია არ გააჩნიათ. იმ სისტემაში, რომელსაც ისინი ხელმძღვანელობენ, არ არსებობს შეცდომების გამოსწორების ეფექტური მექანიზმი. ამ მხრივ მათი უკრაინელი კოლეგები უფრო მოქნილები და ეფექტურები არიან.

ამ ოთხი ფაქტორის ერთობლიობა გარდაუვალად გამოიწვევს რუსეთის საბოლოო დამარცხებას. დროთა განმავლობაში კრემლი იძულებული გახდება გავიდეს უკრაინის ყველა იმ ტერიტორიიდან, რომელიც მას აქვს ოკუპირებული, ყირიმის ჩათვლით. რუსეთის ბირთვული პოტენციალი წარმატების გარანტიად არ ჩაითვლება. აბა, გავიხსენოთ: განა ამერიკის შეერთებული შტატები, რომელსაც ბირთვული იარაღი აქვს, არ გავიდა კორეიდან, ვიეტნამიდან და ახლახან – ავღანეთიდან?

მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინას ომი ძალიან ძვირად უჯდება, უკრაინელი ხალხის ერთიანობამ და მტრის წინააღმდეგ გაწეულმა წინააღმდეგობამ გაფანტა მითები რუსეთის დაუმარცხებლობისა და სამხედრო ძლევამოსილების შესახებ.

უკრაინას ჯერ კიდევ შეუძლია ფერფლისაგან აღდგომა: როცა ომი დასრულდება, კიევს შესაძლებლობა ექნება, რომ ევროკავშირში და ნატოში გაწევრიანდეს“.

წყარო: